Objadanie się zamienia samice czyściciela w samce
Ludzie wymierzają karę tym, którzy oszukują. A surowość kary uzależniona jest od ciężaru oszustwa. Ale, jak się okazuje, nie jest to cecha wyłącznie ludzka... Wargatki sanitarniki (Labroides dimidiatus) są rzeczywiście tym, co zjedzą. Chociaż rodzą się jako samice, największy łakomczuch przekształca się w dominującego samca i karze mniejsze, oszukańcze ryby, które nie ograniczają się tylko do jedzenia pasożytów swojej ryby "klienta", ale nadgryzają również ją samą. Wyniki ostatnich międzynarodowych badań, zaprezentowane w czasopiśmie Proceedings of the Royal Society B, rzucają nowe światło na to, co się dzieje z samicami ryb, które przejadają się. Ku wielkiej konsternacji dominującego samca, samica racząca się nadmiernie jedzeniem może stać się na tyle duża, by przekształcić się w konkurencyjnego samca. Naukowcy pracujący pod kierunkiem Instytutu Zoologii przy Londyńskim Towarzystwie Zoologicznym (ZSL) w Wlk. Brytanii odkryli, że samce ryb są wrażliwe na rozmiar swoich partnerek. Ryby te żyją w grupach, które eksperci nazywają haremami, gdyż składają się z 16 samic i 1 dominującego samca. Samiec łączy się zwykle z największą samicą przy wykonywaniu swoich prac sanitarnych. "Wyniki naszych badań pokazują, że samce ryby czyściciela są wrażliwe na rozmiar swoich partnerek" - wyjaśnia naczelna autorka dr Nichola Raihani z ZSL. "Jednym z powodów kontrolowania oszukującej samicy może być powstrzymywanie jej przed nadmiernym objadaniem się, a przez to zagrożeniem swojej pozycji dominującego samca w rafie." Ryba czyściciel żyje w rafach koralowych w całym, tropikalnym regionie indyjsko-pacyficznym. W toku badań odkryto również, że samiec ryby czyściciela potrafi rozróżnić między tym, co jest nisko- a co wysokowartościowym posiłkiem i nie zawaha się surowiej ukarać samicy, jeżeli "odpędzi" cennego klienta. A jak reaguje samica? Zapewnia lepszą obsługę wartościowym klientom. Naukowcy podkreślają, że jest to pierwszy przykład spoza społeczności ludzkiej, w którym kara odpowiada przewinieniu, doprowadzając winowajcę do zmiany zachowania z uwagi na możliwe konsekwencje. Według naukowców ryba czyściciel staje w obliczu problemu podobnego do "dylematu więźnia" (scenariusze współpracy i zaufania mogą, ale nie muszą wygrać z własną korzyścią), kiedy przeprowadza w parze inspekcję wspólnego klienta. Tylko jeden członek pary odniesie korzyść z oszustwa (ugryzienia klienta), podczas gdy koszty (odejście klienta) zostaną podzielone między obojga partnerów. "Ryba czyściciel i człowiek raczej nie mają wielu wspólnych cech fizycznych, niemniej zwierze to wymierza karę oszukującym osobnikom w taki sposób, jak ludzie wyciągają konsekwencję wobec innych, przekraczających granice prawa" - wyjaśnia dr Raihani. "W obydwu sytuacjach surowsza kara może służyć za silniejszy środek zniechęcający do kolejnych wykroczeń." W artykule czytamy: "Pomimo korzyści związanych z oszukiwaniem, ryby czyściciele wydają się znajdować wyjście z dylematu oparte na współpracy, głównie dlatego, że samice zachowują się bardziej kooperacyjnie w czasie inspekcji zespołowych niż samotniczych. Ten wzrost kooperatywności ze strony samic pojawia się dlatego, że samce karzą samice, które oszukują i doprowadzają do odejścia wspólnego klienta. Samce wymierzają karę poprzez agresywny pościg po odejściu modelowego klienta." A czy samice karzą samców? Nie, nie karzą ich. Kolejnym zadaniem stojącym przed naukowcami jest ustalenie sposobu, w jaki ryby czyściciele oceniają wpływ sił rynkowych na jakość usługi zapewnianą przez nie gatunkom klienckim. Wkład w badania wnieśli eksperci z Uniwersytetu w Zurychu i Université de Neuchâtel w Szwajcarii oraz z Uniwersytetu w Queensland w Australii.Więcej informacji: Londyńskie Towarzystwo Zoologiczne (ZSL): http://www.zsl.org/ Proceedings of the Royal Society B: http://rspb.royalsocietypublishing.org/
Kraje
Australia, Szwajcaria, Zjednoczone Królestwo