Badania wskazują, iż prehistoryczni ludzie byli bardzo sprawnymi wytwórcami narzędzi
Wyniki nowych badań pokazują, że współcześni ludzie dysponowali wyrafinowanym repertuarem technik wyrabiania narzędzi znacznie wcześniej niż dotąd sądzono. Badania zostały częściowo dofinansowane z projektu TRACSYMBOLS (Odnajdywanie śladów ewolucji zachowań manifestowanych symbolicznie w zmiennych środowiskach Europy i Afryki Południowej), który otrzymał grant Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERBN) dla zaawansowanych naukowców w wysokości 2,5 mln EUR z budżetu Siódmego Programu Ramowego (7PR). Odkrycia zostały niedawno opublikowane w magazynie Science. Naukowcy odkryli, że wymagające dużej zręczności i delikatności metody ostrzenia i obrabiania kamiennych artefaktów przez prehistorycznych ludzi pojawiły się co najmniej 75.000 lat temu, ponad 50.000 lat wcześniej niż dotychczas sądzono. Stwierdzili, że technika polegająca na obróbce przez naciskanie była stosowana w jaskini Blombos w Afryce Południowej w środkowej epoce kamienia przez współczesnych pod względem anatomicznym ludzi. Proces obejmował podgrzewanie konglomeratu krzemionkowego - ziaren kwarcu o spoiwie krzemionkowym - wykorzystywanego do wyrobu narzędzi. Przed tym odkryciem najwcześniejsze dowody na technikę obróbki przez naciskanie pochodziły z kultury solutrejskiej z okresu górnego paleolitu, rozwijającej się na terenie Francji i Hiszpanii przed mniej więcej 20.000 lat. Technika obróbki przez naciskanie polegała na starannym obłupywaniu krawędzi narzędzi, które zostały wcześniej ukształtowane za pomocą uderzeń twardym młotkiem z kamienia a następnie delikatniejszych uderzeń młotkiem z drewna lub kości, poprzez dociskanie ostrza narzędzia wykonanego z kości bezpośrednio do kamiennego artefaktu. Dzięki tej technice ostrość, grubość i ogólny kształt dwustronnych narzędzi, takich jak groty włóczni czy kamienne noże były lepiej kontrolowane - zdaniem Paoli Villa, kuratora Muzeum Historii Naturalnej Uniwersytetu Colorado w USA i współautorki raportu z badań. "Te odkrycia mają istotne znaczenie, gdyż pokazują, że współcześni ludzie w Afryce Południowej bardzo wcześnie dysponowali wyrafinowanym repertuarem technik wytwarzania narzędzi" - zauważa dr Villa. "Ta innowacja jest wyraźnym przykładem tendencji do wprowadzania nowych, funkcjonalnych pomysłów powszechnie postrzeganych jako symptomatyczne dla zaawansowanego czy też współczesnego zachowania" - dodaje. "Korzystanie z techniki obróbki przez nacisk umożliwiło wytwórcom narzędzi lepszą kontrolę nad ostatecznym kształtem i grubością... co pozwalało na wytwarzanie węższych i ostrzejszych czubków narzędzi." Dwustronne ostrza, znane jako ostrza Stillbay, były prawdopodobnie grotami włóczni. Za wyjątkiem obsydianu, jaspisu i wysokiej jakości krzemienia niewiele kamieni można poddać obróbce przez nacisk bez wcześniejszego podgrzania ich" - podkreśla dr Villa. Podczas gdy istnieją dowody na podgrzewanie konglomeratu o spoiwie krzemionkowym sprzed około 164.000 lat na stanowisku Pinnacle Point w Afryce Południowej, artefakty z jaskini Blombos są pierwszym wyraźnym dowodem na wymagającą zręczności technikę obróbki przez naciskanie w celu precyzyjnego nadawania kształtu, dopracowywania i doskonalenia narzędzi - wyjaśnia. Istnieje kilka sposobów na stwierdzenie czy konglomerat o spoiwie krzemionkowym był poddawany obróbce cieplnej - mówi dr Villa. Archeologowie zastosowali na stanowisku Pinnacle Point w Afryce Południowej dwie popularne metody tj. termoluminescencję i archeomagnetyzm, które wymagają zniszczenia próbek narzędzi kamiennych, oraz technikę nieniszczącą zwaną analizą maksymalnego połysku. Zespół pracujący nad artefaktem z jaskini Blombos wykorzystał metodę wizualną do analizy opartej na kontraście między ogrzewanymi i nieogrzewanymi powierzchniami narzędzi oglądanych pod mikroskopem przy małym powiększeniu. Podczas gdy usuwanie odłupków z nieogrzanego konglomeratu o spoiwie krzemionkowym pozostawia ślady o chropowatej i matowej teksturze, ślady na powierzchni konglomeratu o spoiwie krzemionkowym poddanym obróbce cieplnej mają gładki i błyszczący wygląd - mówi dr Villa. "Obróbka przez naciskanie uzupełnia repertuar postępów technologicznych w okresie Stillbay i pomaga zdefiniować go jako czas, w którym nowatorskie pomysły były szybko wprowadzane" - napisali autorzy. "To elastyczne podejście do technologii mogło zapewnić przewagę grupom Homo sapiens, które migrowały z Afryki około 60.000 lat temu." Wkład w badania wnieśli eksperci z Francji i Norwegii.
Kraje
Francja, Norwegia, Stany Zjednoczone, Republika Południowej Afryki