Kto ma lepszego nosa? Badania wskazują na współczesnego człowieka
Finansowany ze środków unijnych zespół naukowców odkrył, że płaty skroniowe człowieka, które mają kluczowe znaczenie dla zmysłu powonienia, pamięci, języka oraz funkcji społecznych, są stosunkowo większe u Homo sapiens niż u Neandertalczyków. Odkrycia zaprezentowane w czasopiśmie Nature Communications wskazują, że współczesny człowiek ma lepszy układ węchowy niż Neandertalczyk. Badania zostały dofinansowane z projektu EVAN (Europejska antropologiczna sieć wirtualna), który otrzymał grant sieci badawczo-szkoleniowej Marie Curie (RTN) w wysokości 3,3 mln EUR z budżetu Szóstego Programu Ramowego (6PR) UE. Encefalizacja - współczynnik mózgu do masy ciała - jest ściśle powiązana z ewolucją człowieka. Jednakże dwie genetycznie odmienne linie ewolucyjne dały początek gatunkom ludzkim o podobnie dużym mózgu. Naukowcy z Hiszpanii, Niemiec i Włoch przeanalizowali ewolucję mózgu współczesnego człowieka na podstawie oceny różnic w kształcie podstawy czaszki u ludzi o dużych mózgach. Analizie poddany został dół przedni czaszki (ACF), aby ustalić, czy przednie rozszerzenie u wysoce umózgowionego człowieka współczesnego i Neandertalczyka różniło się pod względem kształtu i układu. Markus Bastir i Antonio Rosas z Wydziału Paleobiologii Muzeum Nauk Przyrodniczych (CSIC) w Hiszpanii kierowali zespołem, który wykorzystał zaawansowane techniki obrazowania medycznego do oceny wewnętrznych struktur skamielin czaszek ludzkich. Trójwymiarowe (3D) metody ilościowego określania kształtu podstawy mózgu, takie jak w morfologii szkieletowej podstawy czaszki, przyniosły naukowcom wyniki, jakich szukali. "Struktury, które odbierają bodźce węchowe są w przybliżeniu o 12% większe u współczesnego człowieka niż u Neandertalczyka" - stwierdzili naukowcy. Zespół jest przekonany, że wyniki mogą mieć istotne implikacje dla zdolności węchowej i zachowania człowieka. Wielkość opuszek węchowych człowieka jest powiązana ze zdolnością do wykrywania i rozróżniania różnych zapachów. Powonienie to zdaniem naukowców jeden z najstarszych zmysłów kręgowców. "To również jedyny, który ustanawia bezpośrednie połączenie między mózgiem a jego otoczeniem" - zauważa dr Bastir. Inne zmysły muszą przechodzić przez rozmaite filtry korowe, a powonienie trafia ze środowiska bezpośrednio do najwyższych ośrodków mózgu - wskazuje zespół. Dr Rosas zauważył: "Powonienie nigdy nie śpi, ponieważ bez przerwy oddychamy i odbieramy zapachy." Obwód neuronalny powonienia pokrywa się z obwodem pamięci i emocji, "co wyjaśnia ogromną zdolność zachowywania w pamięci i wyrazistą intensywność wydarzeń z życia odbieranych powonieniem". Wyjaśniając różnice w modelach rozwoju mózgu między Homo sapiens a Neandertalczykiem w czasie decydującego etapu rozwoju kognitywnego, współautor Philipp Gunz z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka w Niemczech powiedział: "W pierwszym roku życia mózgi Neandertalczyków i współczesnych ludzi rozwijają się odmiennie. Współczesny człowiek ma mniejszą twarz i nos w porównaniu do neandertalskiego kuzyna. Tym niemniej część mózgu, która przetwarza zapachy jest większa u współczesnych ludzi niż u Neandertalczyków." Współautor, Jean-Jacques Hublin z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka, powiedział: "Pojawia się coraz więcej dowodów na to, że duże mózgi Neandertalczyków i współczesnych ludzi wykształciły się niezależnie i mogły odmiennie funkcjonować. Nasze badania dają wyobrażenie o funkcjonalnym znaczeniu tych różnic rozwojowych."Więcej informacji: Instytut Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka: http://www.eva.mpg.de/ Nature Communications: http://www.nature.com/ncomms/index.html Działania Marie Curie: http://cordis.europa.eu/fp7/people/
Kraje
Niemcy, Hiszpania, Włochy, Zjednoczone Królestwo