Skip to main content
European Commission logo print header

Article Category

Wiadomości
Zawartość zarchiwizowana w dniu 2023-03-02

Article available in the following languages:

Szympansy wykazuja jeszcze bardziej zaawansowana umiejetnosc poslugiwania sie narzedziami

Badacze z Instytutu im. Maksa Plancka w Niemczech i Uniwersytetu Cambridge w Wielkiej Brytanii sfilmowali szympansy (Pan troglodytes) posługujące się narzędziami w najbardziej zaawansowany sposób, jaki do tej pory zaobserwowano u tego gatunku. Materiał filmowy został zapreze...

Badacze z Instytutu im. Maksa Plancka w Niemczech i Uniwersytetu Cambridge w Wielkiej Brytanii sfilmowali szympansy (Pan troglodytes) posługujące się narzędziami w najbardziej zaawansowany sposób, jaki do tej pory zaobserwowano u tego gatunku. Materiał filmowy został zaprezentowany na dorocznym zjeździe Amerykańskiego Stowarzyszenia dla Postępu Nauki w St Louis w USA, w trakcie spotkania dla prasy zorganizowanego przez Andrew Whitena, profesora psychologii ewolucyjnej i rozwojowej noszącego tytuł Wardlaw Professor of Psychology Uniwersytetu St. Andrews. Struktura genetyczna szympansów jest w 96 procentach podobna do struktury genetycznej ludzi. Kiedyś myślano, że stosowanie narzędzi jest całkowicie ludzką cechą, ale okazało się, że niektóre zwierzęta posługują się narzędziami, na przykład wiele gatunków ptaków wykorzystujących siłę grawitacji albo do zrzucania kamieni na pożywienie w kruchych skorupach, np. jaja, albo do zrzucania twardych przedmiotów na ziemię, aby je rozbić. W 2003 r. zauważono, że wrony nowokaledońskie są biegłe w wytwarzaniu, wybieraniu i używaniu prostych narzędzi, np. patyków, które mogą być wykorzystane do sięgnięcia po trudno dostępne pożywienie. Zaobserwowano, że wydry wykorzystują kamienie do rozłupywania orzechów, natomiast szympansy wykazują bardziej złożone formy posługiwania się narzędziami. Pod koniec lat 1950. Jane Goodall obserwowała szympansy, jak starannie zdzierały korę z gałązek, a następnie wsadzały je do kopców termitów. Termity przyczepiały się do gałązek, które szympansy następnie wyciągały i zjadały termity - najwyraźniej swój przysmak. Najbardziej zadziwiające w tym zachowaniu było to, że szympans był spokojny i skoncentrowany, co bardzo kontrastowało z typowym zachowaniem tego zwierzęcia - żywym i hałaśliwym. Jeszcze bardziej zaskakującym odkryciem był fakt, że szympansy mogą wypatrzyć konkretną gałązkę, starannie zdjąć z niej korę i nosić ze sobą w poszukiwaniach innego kopca termitów, co świadczy o uważnym planowaniu. W końcu lat 1970. badacze odkryli bardzo wyspecjalizowane posługiwanie się narzędziami przez szympansy na Wybrzeżu Kości Słoniowej, które systematycznie poszukiwały odpowiedniej powierzchni i właściwego kamienia do rozłupywania określonego rodzaju orzechów. Profesor Whiten bada kulturowe rozprzestrzenianie się zachowania w grupach naczelnych i analizuje, jakie wskazówki można w ten sposób uzyskać w odniesieniu do rozprzestrzeniania się kultury ludzkiej. W Afryce zachowania obserwowane u różnych grup szympansów charakteryzują wyłącznie tę grupę. - W odległych obszarach zachodniej Afryki szympansy używają kamieni i gałęzi do rozłupywania orzechów. Jest to dla nich rzeczywiście ważne. Ale nie robią tego szympansy we wschodniej Afryce. A nawet, co ważniejsze, w zachodniej Afryce zachowanie takie nie jest obserwowane na wschodnim brzegu większej rzeki. Zauważono nawet, ze niektóre samice wdrapywały się na drzewa z namiastkami młotka, aby oszczędzić sobie wchodzenia i schodzenia. Problemem dla badaczy chcących zobaczyć, co robią szympansy był zawsze fakt, że zwierzęta te boją się ludzi i uciekają słysząc nawet najsłabszy dźwięk. Niezwykle owocne okazało się zastosowanie ukrytych kamer. W trakcie obecnego badania przyglądano się grupie szympansów żyjących w Trójkącie Goualougo w parku narodowym Nouabale-Ndoki w Kongo. Do tej pory zidentyfikowano 39 różnych zachowań z wykorzystaniem narzędzi i wzorce te są przekazywane z pokolenia na pokolenie. - Szympans wykorzystuje zestaw narzędzi - powiedział profesor Whiten. Szympansy brały najpierw solidną gałąź, którą skracały i wykorzystywały do kopania w gnieździe termitów. Stosowały tę gałąź do wykopania dołka o głębokości ok. 30 cm, a następnie brały cienki patyk, rozgryziony na końcu, aby wydobywać termity ze środka. Widziano jak inne szympansy czekają na swoją kolej do wyławiania termitów. Obserwacje wykazały, że szympansy mogą się łatwo uczyć od siebie. Profesor Whiten zauważył, że u szympansów w niewoli nowa opanowana umiejętność szybko rozprzestrzenia się w całej populacji. - Ku naszemu zdziwieniu znaleźliśmy nawet dowody na konformizm w stosunku do lokalnych norm kulturowych. Szympansy, którym udało się opanować technikę stosowaną przez inną grupę, po powrocie do swojej grupy wykazywały tendencję do takiego działania, jakie preferowane było przez większość jej członków - powiedział. Te złożone zachowania kulturowe w dużej mierze pokrywają się ze sposobem, w jaki rozprzestrzeniają i rozwijają się kultury ludzkie, i jeszcze raz wskazują, jak wiele łączy nas z naszymi kuzynami - naczelnymi. Jak zauważa profesor Whiten: - Nasza kultura nie wzięła się znikąd.

Kraje

Kongo, Niemcy, Zjednoczone Królestwo, Stany Zjednoczone