Hydrodynamika silnie sprzężonych cieczy Dualność cechowania grawitacyjnego pozwoliła na stworzenie nowych powiązań pomiędzy grawitacją a teorią kwantową. Dostarczyła również finansowanym ze środków UE naukowcom skutecznych narzędzi pozwalających na zgłębienie naszej wiedzy z zakresu hydrodynamiki. Badania podstawowe © sakkmesterke, Shutterstock W ostatnich latach wiele teorii z abstrakcyjnego świata form geometrycznych znalazło zastosowanie w dziedzinie doświadczalnej fizyki materii skondensowanej. Za wspomnianym procesem przeplatania się nauk stoi wywodząca się z teorii strun korespondencja anty de Sittera/konforemna teoria pola (ADS/CFT) zwana także dualnością cechowania grawitacyjnego. Korespondencja ADS/CFT bez wątpienia dowiodła swojej przydatności, wyjaśniając rozmaite aspekty materii charakteryzującej się silnymi oddziaływaniami. W ramach finansowanego z funduszy unijnych projektu APPGGD (Applications of the gauge-gravity duality) naukowcy zbadali możliwość zastosowania jej w chromodynamice kwantowej (QCD). Chromodynamika kwantowa jest teorią oddziaływań, które skupiają protony i neutrony w jądrach atomowych. Uważa się, że podgrzanie materii do odpowiednio wysokiej temperatury prowadzi do przybrania przez nią nowego stanu skupienia. Owa mieszanina kwarków i gluonów zwana plazmą kwarkowo-gluonową była formą dominującą we Wszechświecie w ciągu pierwszych mikrosekund po Wielkim Wybuchu. Przed rozpoczęciem projektu APPGGD istnienie dualności cechowania grawitacyjnego zostało zaproponowane w obrębie teorii, która posiada pewne cechy wspólne z chromodynamiką kwantową. Zespół projektowy przeanalizował dwie nierozstrzygnięte dotąd kwestie: lokalizację punktu krytycznego wykresu fazowego chromodynamiki kwantowej oraz krótki czas termalizacji QCD. Wzbogacono także współczesną wiedzę na temat ewolucji plazmy kwarkowo-gluonowej jako cieczy relatywistycznej w czasie i przestrzeni. Jednym z najważniejszych odkryć było oszacowanie współczynników przenoszenia w układach wielowymiarowych 2+1, a także ich bezpośrednie wdrożenie w kontekst dualności cechowania grawitacyjnego. Przyjrzano się również innym aspektom hydrodynamiki relatywistycznej, wykorzystując w tym celu narzędzia dostarczone przez korespondencję ADS/CFT. Wstępne wyniki badań stworzyły podstawy dla procesu geometryzacji turbulencji w układach wielowymiarowych 2+1, a nawet w układach o nieskończonej liczbie wymiarów czasoprzestrzennych. Co ważne, sukces projektu APPGGD otwarł nowe możliwości w zakresie identyfikowania powiązań pomiędzy fizyką materii skondensowanej a fizyką wysokich energii. Słowa kluczowe Hydrodynamika, dualność cechowania grawitacyjnego, APPGGD, plazma kwarkowo-gluonowa, fizyka wysokich energii
