Zrozumienie kosmicznych "silników" dżetu Jednymi z najbardziej niezwykłych obiektów we Wszechświecie są kosmiczne strumienie (dżety) plazmy wyrzucane przez wiele obiektów astrofizycznych z prędkością bliską prędkości światła. Finansowani ze środków UE naukowcy poddali ocenie dane z modelowego układu gwiezdnego, które mogą dostarczyć informacji na temat mechanizmów powstawania dżetu, potencjalnie wspólnych dla wszystkich obiektów związanych z tym zjawiskiem. Technologie przemysłowe © Thinkstock Większość teoretyków uważa, że za wyrzucanie dżetów odpowiedzialny jest jeden mechanizm, potencjalnie związany z akrecją gazu na gwiazdach akrecyjnych, w tym czarnych dziurach o masie gwiazdowej. Gaz jest gwałtownie przyspieszany i wyrzucany z okołogwiazdowych dysków akrecyjnych w zagęszczonym obłoku. Gwiazdy symbiotyczne (SySs) – rodzaj podwójnego układu gwiazd – stanowią doskonałe studium przypadku, taki "kamień z Rosetty" w dekodowaniu mechanizmów powstawania dżetów. Dostarczają one danych obserwacyjnych o wysokiej rozdzielczości przestrzennej oraz danych kinematycznych z regionów maksymalnie zbliżonych do źródła dżetu. Ponadto gwiazdy SySs są ściśle związane z gwiazdami zmiennymi kataklizmowymi (CVs) – podwójnymi układami gwiezdnymi składającymi się z białego karła oraz normalnej gwiazdy. Biały karzeł jest bardzo gęsty i posiada ogromną energię grawitacyjną, podobnie jak czarna dziura. Akreuje on materiał z gwiazdy towarzyszącej i z biegiem czasu tworzy wokół siebie dysk akrecyjny. Chociaż krótkie ramy czasowe związane z gwiazdami CVs czynią z nich najlepiej poznane układy akrecyjne, dotychczas nie odkryto jeszcze emisji dżetów z tych obiektów. Europejscy naukowcy poszukujący informacji na temat powstawania dżetów z badań nad SyS zainicjowali projekt "Dżety w gwiazdach symbiotycznych – kamień z Rosetty w powstawaniu dżetów" (Symbiojets). Skupiono się na dostępnych danych dotyczących gwiazdy zmiennej symbiotycznej R Aquarii (R Aqr) w gwiazdozbiorze Wodnika, najbliższej Ziemi gwiazdy tego typu. Dane z Kosmicznego Teleskopu Hubble'a, obejmujące zdjęcia wykonane w różnych punktach czasu, posłużą do ustalenia szerokości różnych węzłów dżetu, a następnie do określenia promienia części dysku akrecyjnego, z którego dżety zostały wyrzucone. Naukowcy opracują następnie modele powstawania dżetów w celu wyjaśnienia mechanizmów, które w rzeczywistości mogą być wspólne wszystkim obiektom astrofizycznym związanym z tymi kosmicznymi "silnikami odrzutowymi", które najprawdopodobniej odgrywają integralną rolę w strukturze i ewolucji Wszechświata.
