Badania nad nauką języka u niemowląt
Wcześniejsze badania sugerują, że wyzwanie, jakim jest skojarzenie dwóch słów z jednym obiektem, opóźnia postępy z racji większego obciążenia aparatu poznawczego. Ostatnio przeprowadzone badania obalają tę teorię, w związku z tym zainicjowano projekt INFANTBILINGUALBRAIN (Language learning in monolingual and bilingual infants: evidence from electrophysiological and optical signals), aby przeanalizować naukę języka u jedno- i dwujęzycznych niemowląt, w tym sprawdzić, których obszarów mózgu używają. Do badania włączono dzieci w wieku 18 miesięcy uczące się niemieckiego jako jedynego języka oraz uczące się jednocześnie niemieckiego i włoskiego. Badacze przeprowadzili analizę procesu nauki, obejmującą test wstępny, szkolenie i test końcowy. Podczas testu wstępnego i końcowego prezentowano akustycznie obu grupom zasady zgodne z fonetyką języka ojczystego (niemiecki) lub obcego (np. słowacki), wbudowane w pseudosłowa. Fonotaktyka dotyczy możliwości łączenia fonemów w słowach danego języka. Podczas szkolenia prawidłowo lub nieprawidłowo przypisywano ojczyste i nieojczyste pseudosłowa do pseudoobiektów. Aby obserwować procesy neuronalne, korzystano w ramach projektu INFANTBILINGUALBRAIN jednocześnie z elektroencefalografii (EEG) i czynnościowej spektroskopii w bliskiej podczerwieni (fNIRS). EEG umożliwia wykrywanie mechanizmów szybkiego przetwarzania danych językowych, a fNIRS pozwala identyfikować aktywujące się obszary mózgu. Wyniki wskazują, że obie grupy nauczyły się pseudosłów, co wskazuje na zdolność do nauki podczas szkolenia semantycznego. Natomiast fNIRS potwierdza wyniki wcześniejszych badań, zgodnie z którymi początkowo obie półkule mózgowe są aktywowane, natomiast po uzyskaniu odpowiednich umiejętności stosowana jest tylko jedna, podobnie jak u dorosłych. Dwujęzyczna dzieci wydawały się odnosić korzyści ze szkolenia semantycznego dotyczącego reguł języka ojczystego z biernego przysłuchiwania się regułom języka obcego. Wykazywały też częściej podobną do dorosłych lateralizację lewej półkuli mózgowej, co jest zadziwiające u tak małych dzieci. Jednakże 18-miesięczne, dwujęzyczne dzieci miały szczególne trudności podczas bardziej ambitnego szkolenia semantycznego i w niektórych przypadkach korzystały z obu półkul lub nie wykazywały żadnej modulacji. Co ciekawe, wyniki EEG dwujęzycznych dzieci w wieku 18 miesięcy wskazywały na większą wrażliwość wobec obiektów nieuwzględnionych podczas treningu w porównaniu z dziećmi jednojęzycznymi. Wskazuje to na większe korzyści z biernego uczestnictwa w prezentacji akustycznej niż z trudnego szkolenia akustycznego. Wyniki projektu INFANTBILINGUALBRAIN mają duże znaczenie społeczne, jako że wskazują na istotne różnice w nauce języków między jedno- a dwujęzycznymi dziećmi. Wiek jest istotnym kryterium i należy go uwzględniać podczas przygotowywania otoczenia do nauki języka dla poszczególnych grup wiekowych. Wyniki te mogą być przydatne dla żłobków, przedszkoli, a nawet domów rodzinnych, aby dzieci mogły odnosić maksymalne korzyści z nauki języka.
Słowa kluczowe
Język, niemowlę, jednojęzyczność, dwujęzyczność, trening semantyczny, bierne słuchanie
