Budowa telomerazy człowieka
Telomery są powtarzającymi się sekwencjami nukleotydów występującymi na końcach chromosomów liniowych organizmów eukariotycznych. Chronią chromosomy przed skracaniem się lub łączeniem, dlatego też ich długość warunkuje stabilność genomu i żywotność komórki. Telomery uzupełnia telomeraza, unikalny enzym będący rybonukleoproteiną. Jest on aktywny w komórkach nowotworowych, lecz nie występuje w większości komórek somatycznych. Telomeraza dodaje powtórzenia tandemowe określonych sekwencji nukleotydów na końcach chromosomów liniowych. Sam kompleks rybonukleoproteinowy składa się z RNA długości 451 nukleotydów oraz z różnych białek oprócz samego enzymu odwrotnej transkryptazy. Wprawdzie coraz więcej wiemy o roli telomerazy człowieka w komórkach macierzystych, starzeniu i nowotworach złośliwych, jednak jej struktura nie została dokładnie poznana. Głównym celem finansowanego przez UE projektu HTR (Towards the structural understanding of human telomerase) było wykorzystanie krystalografii rentgenowskiej do nakreślenia struktury trójwymiarowej poszczególnych domen telomerazy człowieka i ich oddziaływań. Badacze uzyskali różne konstrukty RNA z modyfikacjami domen telomerazy człowieka. Podjęto próbę jednoczesnej krystalizacji telomerazy człowieka w kompleksie z białkiem spliceosomu U1A. Następnie naukowcy badali szczegółową strukturę atomową sekwencji komplementarnej powtórzeń telomerowych. Po szeroko zakrojonych pracach udało się ustalić strukturę jednego z takich powtórzeń. Podsumowując, badanie HTR podkreśla zapotrzebowanie na poznanie struktury 3D telomerazy człowieka i jej sekwencji wiążących DNA. Wyjaśnienie oddziaływań różnych domen tego białka w przestrzeni jest niezbędne nie tylko do opisania jego aktywności, lecz również do jej hamowania w nowotworach złośliwych.
Słowa kluczowe
Telomeraza człowieka, telomer, nowotwór złośliwy, RNA, HTR
