Diagnoza ukrytej choroby Alzheimera
Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że wczesna diagnostyka AD umożliwia skuteczną interwencję, przynosząc istotne korzyści zdrowotne, społeczne i gospodarcze.
Narzędzia wstępnego badania przesiewowego w kierunku otępienia
Unia Europejska i zespół finansowanego przez przemysł projektu MOPEAD opracowali cztery strategie wstępnego badania przesiewowego pozwalające na rozpoznanie ukrytej demencji (otępienia) oraz zwiększenie świadomości wśród społeczeństwa i pracowników służby zdrowia na temat wagi wczesnej diagnozy upośledzenia funkcji poznawczych. „Każda z inicjatyw skierowana jest do innej grupy ludzi”, wyjaśnia koordynator projektu, Mercè Boada. Wśród nich znalazła się inicjatywa wykorzystująca internet do identyfikacji osób znajdujących się w grupie ryzyka zachorowania na otępienie i klinika pamięci o otwartym dostępie, z której skorzystać może każdy zaniepokojony stanem swojej pamięci. W ramach projektu opracowano także protokoły pozwalające na wczesne wykrycie zaburzeń funkcji poznawczych przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej lub diabetologów. Osoby, u których rozpoznano ryzyko rozwoju demencji, przeszły ujednoliconą ocenę pozwalającą na postawienie dokładnej diagnozy. Zgodnie z oczekiwaniami w inicjatywach zorientowanych na populację wzięły udział młodsze osoby o lepszym stanie umysłowym, w przeciwieństwie do strategii zorientowanych na pojedynczych pacjentów stosowanych w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej lub klinikach diabetologicznych. Obserwacje te znalazły odzwierciedlenie w odsetku pozytywnych wyników wstępnego badania przesiewowego – 36 % wyników pozytywnych uzyskano wśród osób rozpoznanych w ramach inicjatywy internetowej, a 56 % wśród pacjentów kliniki diabetologicznej. Ocena kliniczna pacjentów z tej drugiej grupy potwierdziła ryzyko rozwoju demencji u 84 % pacjentów. Co ciekawe, liczba osób uczestniczących w inicjatywie internetowej była wyższa niż łączna liczba uczestników pozostałych inicjatyw. Stanowi to istotny dowód na to, jak cennym narzędziem w opiece nad pacjentami z deficytem poznawczym są rozwiązania internetowe. Jednak wybór strategii wstępnego badania przesiewowego w kierunku demencji zależy od konkretnych celów, charakterystyki docelowej grupy ludzi i dostępnych zasobów. „Chociaż budżet może stanowić istotne ograniczenie utrudniające zastosowanie połączenia omawianych strategii, niezmierne ważne jest, aby zmniejszyć liczbę niezdiagnozowanych przypadków otępienia”, podkreśla Boada.
Wpływ MOPEAD na zarządzanie chorobą
Na całym świecie z demencją zmaga się około 50 milionów ludzi, a liczba ta prawdopodobnie będzie rosła. Późna diagnoza pociąga za sobą nieodwracalne uszkodzenia komórek nerwowych. Owocem projektu MOPEAD będzie nie tylko odpowiednio wczesna diagnoza zaburzeń funkcji poznawczych, ale także wczesne podjęcie leczenia możliwe między innymi dzięki protokołom eksperymentalnym. Partnerzy zbadali skuteczność strategii MOPEAD w pięciu rożnych europejskich instytucjach akademickich, uzyskując różne wyniki. Standaryzacja protokołów wczesnego wykrywania demencji w całej Europie nie tylko poprawi zdrowie obywateli, ale także będzie miało pozytywny wpływ na ogólną jakość prowadzonych w tej dziedzinie badań, ułatwiając rekrutację pacjentów do badań klinicznych. Zwiększa to zatem szanse na znalezienie nowych skutecznych metod leczenia. Chociaż strategie zorientowane na populację umożliwiają zbadanie dużej liczby osób, strategie zorientowane na pojedynczych pacjentów obejmują osoby, które regularnie korzystają ze służby zdrowia i mogą znajdować się w grupie wysokiego ryzyka zachorowania na demencję. Podjęte przez zespół projektu MOPEAD działania zmierzające do rozpowszechniania wiedzy, takie jak dystrybucja edukacyjnych ulotek i infografik, z pewnością zwiększą świadomość problemu i poprawią zarządzanie chorobą. Partnerzy mają nadzieję, że promowanie zmiany paradygmatu w stronę wcześniejszej diagnozy otępienia pomoże w pokonaniu barier stanowiących przyczyny opóźnionej diagnozy, takich jak ograniczone środki czy stygmatyzacja.
Słowa kluczowe
MOPEAD, otępienie, diagnoza, wstępne badanie przesiewowe, klinika diabetologiczna, choroba Alzheimera