Stres wywołany wojną
Naukowcy przebadali 3313 dotkniętych traumą wojenną mieszkańców pięciu krajów bałkańskich (Bośni i Hercegowiny, Chorwacji, Macedonii, Serbii i Kosowa) oraz 854 uchodźców z tych krajów zamieszkujących państwa UE (Włochy, Niemcy i Zjednoczone Królestwo). Wykorzystując wiedzę psychiatrów, psychologów i psychoterapeutów z uczestniczących w projekcie państw bałkańskich, a także specjalistów z Unii Europejskiej, w ramach projektu Connect zbadano wpływ wojen na Bałkanach na zdrowie psychiczne. W ramach inicjatywy analizowano długofalowe skutki kliniczne i społeczne potencjalnie traumatycznych zdarzeń wojennych, opisując też wpływ czynników społecznych oraz różnego rodzaju interwencji z zakresu opieki medycznej i społecznej. Przeanalizowano też i porównano koszty opieki w różnych krajach. Uczestnicy projektu stwierdzili wysoką częstość występowania chorób psychicznych zarówno w społecznościach na Bałkanach, jak i u uchodźców na Zachodzie. Na Bałkanach odnotowano wskaźniki zaburzeń lękowych na poziomie 33,5% (zakres od 15,6% do 41,8%) oraz wskaźniki zaburzeń nastroju na poziomie 28,3% (zakres od 12,1% do 47,6%). Jeśli chodzi o uchodźców, wskaźniki te wyniosły odpowiednio 43,7% (zakres od 30,3% do 60,7%) dla zaburzeń lękowych oraz 43,4% (zakres od 30,0% do 57,4%) dla zaburzeń nastroju. Najczęściej występującymi zaburzeniami były zespół stresu pourazowego oraz depresja. Ogólnie rzecz biorąc, wskaźniki te były wyraźnie wyższe niż u wcześniej badanych populacji niedotkniętych traumą wojenną w krajach zachodnich. Zarówno w przypadku mieszkańców Bałkanów, jak i u uchodźców, za czynnik odpowiedzialny za zwiększone wskaźniki zaburzeń lękowych i nastroju uznano traumatyczne przeżycia wojenne. Oprócz tego istotne są jednak takie czynniki społeczne jak bezrobocie czy problemy związane z migracją (np. tymczasowy status prawny i poczucie braku akceptacji). W badaniach uwzględniono zatem nie tylko znaczenie traumy wojennej, ale także powojennych warunków życia. Koszty opieki związane z tymi powojennymi zaburzeniami psychicznymi są wyższe jeszcze wiele lat po zakończeniu działań wojennych, szczególnie w przypadku ludności mieszkającej w miejscu konfliktu. W ramach projektu prowadzono także badania kontrolne uczestników ze zdiagnozowanym PTSD przez okres jednego roku. Odnotowano znaczącą poprawę ich stanu zdrowia, jednak u uchodźców korzystanie z usług zdrowia psychicznego wydaje się być powiązane z utrzymywaniem się objawów. Projekt CONNECT pomógł ponadto stworzyć ważną europejską sieć badawczą w zakresie stresu pourazowego i podnieść jakość badań psychiatrycznych w krajach bałkańskich. Dzięki identyfikacji czynników związanych z wpływem przeżyć i migracji powojennej na zdrowie psychiczne projekt przyczyni się do lepszego planowania polityk i prowadzenia przyszłych badań.
