Internetowe archiwum prawa islamskiego sprzed ery nowożytnej
Cywilizacja islamska była w średniowieczu w rozkwicie, wnosząc odkrycia i osiągnięcia w licznych dziedzinach, od medycyny i astronomii po filozofię i prawo. W ramach finansowanego przez UE projektu ILM (Islamic law materialized: Arabic legal documents (8th to 15th century) (ILM)) podjęto analizę historycznych arabskich dokumentów prawnych w celu wypracowania nowego spojrzenia na rozwój prawa. Badacze przyjrzeli się publikowanym i dotąd niepublikowanym materiałom sięgającym od VIII do XV w., aby ustalić, na ile praktyki notarialne w tym okresie były zgodne z nakazami prawa islamskiego. Zebrano bazę danych blisko 2400 poświadczeń notarialnych na 1659 dokumentach, gromadząc łącznie 4770 obrazów i ponad 64 000 fragmentów tekstów arabskich, jak również metadane dla poszczególnych dokumentów. Baza danych ILM umożliwia wykonywanie zapytań krzyżowych dla głębszej analizy i ukazuje bardziej szczegółowy obraz prawa islamskiego sprzed ery nowożytnej. Co istotne, ponad połowa badanych dokumentów nie była wcześniej publikowana, gdyż materiały te dopiero niedawno pozyskano ze źródeł w Andaluzji, Egipcie i Palestynie. Z dokumentów wyłania się obraz wspólnej, transregionalnej tradycji prawa islamskiego, która określała wymogi praktycznego gwarantowania praw obywatelskich. Dzięki temu poznano wpływ islamskiej myśli prawnej (fikhu) na praktyki notarialne i odkryto nowe formy postępowań sądowniczych. Zebrane informacje pozwoliły też ujawnić subtelne różnice i cechy specyficzne dokumentów notarialnych i sądowych. Projekt umożliwił nowe spojrzenie na paradygmat teorii i praktyki w prawie islamskim sprzed ery nowożytnej, wskazując na efektywność prawnego sankcjonowania procedur i praktyk. Badania zaprzeczają rzekomej niezgodności kazuistyki fikhu z praktyką prawną, ujawniając głębszy i bardziej rzeczywisty obraz prawa islamskiego sprzed epoki nowożytnej. Wykorzystując obserwacje opublikowane w ramach projektu ILM, inni badacze mogą korzystać z dokumentów udostępnionych w Internecie we własnych pracach. Portal internetowy projektu umożliwia użytkownikom poznawanie tych źródeł pierwotnych prawa islamskiego i praktyki prawniczej w średniowiecznych społeczeństwach islamskich. Dokumenty można przeglądać według miasta i numeru katalogowego biblioteki, a dodatkowo można wyszukiwać konkretne słowa arabskie. Prace projektu skutecznie przyczyniły się do poszerzenia wiedzy na temat jednego z historycznych systemów prawnych i jego walorów.
Słowa kluczowe
Prawo islamskie, średniowiecze, dokumenty prawne, poświadczenia notarialne, fikh, sądownicze, praktyka prawna
