Sieci biskupów w Europie
Po rozpadzie Cesarstwa Rzymskiego Kościół katolicki utrzymywał władzę za pośrednictwem ogólnoeuropejskiej sieci biskupów. Niemniej jednak sytuacja uległa zmianie w stosunku do czasów rzymskich. Zmiany te badano w ramach finansowanego ze środków UE projektu ENFLAWE (Episcopal networks and fragmentation in late antique western Europe). W analizie uwzględniono fragmentację świata rzymskiego, a także wpływ, jaki sieci biskupów wywierały na integrację europejską w tamtym okresie. Naukowcy wysunęli dość niekonwencjonalne stwierdzenie, że jeden biskup (Ambroży z Mediolanu, 340–397) miał szczególnie silną władzę w skali regionalnej. Jednak władza Ambrożego była lokalnie rozproszona w obrębie grupy innych biskupów. Historia Ambrożego stanowi studium przypadku ukazujące sposób działania sieci w tamtym okresie. Naukowcy stwierdzili również, że Hilary z Arles (403–449) osiągnął wysoką pozycję pomimo braku pochodzenia arystokratycznego dzięki umiejętnościom tworzenia sieci. Wyniki pokazują znaczenie sieci episkopalnych w eskalacji i rozwiązywaniu konfliktów, które pomogły w ustanowieniu Kościoła jako instytucji. Zespół doszedł do wniosku, że konflikty między biskupami podnosiły świadomość znaczenia wsparcia zapewnianego przez rozległe sieci oraz że biskupi byli aktywni w takich sieciach. Wniosek ten zaprzecza konwencjonalnym założeniom odgórnego podejścia do budowy struktur Kościoła. W ramach projektu badano, w jaki sposób rzeczywiste i urojone sieci episkopalne określały tożsamość biskupów oraz ich społeczności. Przykładowo po mianowaniu Ambrożego biskupem zmienił on historię swojej rodziny, aby wpisać w nią powiązania z sieciami kościelnym funkcjonującymi na północy Włoch. Wykorzystywał on również swoje ideologiczne powiązania z żyjącymi wcześniej, wygnanymi włoskimi biskupami — w ten sposób budował swoją władzę na szczeblu lokalnym, jak również w szerszym zakresie. Inny biskup z północnej Galii wykorzystywał relikwie, aby ugruntować swoją przynależność do grupy episkopalnej. Biskup opowiadał się za przyłączeniem się do centrum cesarskiego w Mediolanie zamiast nawiązywania współpracy na szczeblu lokalnym. Badania wykazały również znaczenie niektórych biskupów działających na obrzeżach, którzy pełnili rolę ośrodków i bram łączących różne europejskie sieci. W ramach projektu ENFLAWE wydano sześć publikacji naukowych dotyczących sieci episkopalnych po upadku Cesarstwa Rzymskiego. Prace pomogły nie tylko w lepszym poznaniu historii tego okresu, ale także zaowocowały zaproszeniami do współpracy z innymi zespołami.
Słowa kluczowe
Biskupi, katolicki, sieci episkopalne, ENFLAWE
