Dzieła sztuki mają pomóc w upowszechnianiu powstających technologii
W 1959 r. brytyjski pisarz i naukowiec C.P. Snow ukuł frazę „dwie kultury”, odnoszącą się do podziałów między naukami ścisłymi a humanistycznymi, ubolewając na niemożliwością rozwiązania najpilniejszych problemów świata. Obecnie podejmowane są wzmożone wysiłki w celu wypełnienia luki między tymi dwiema tradycjami badawczymi. W ramach finansowanego ze środków UE projektu FEAT przypisano pięciu artystów do udziału w projektach naukowych na wczesnym etapie. Po części zespół projektu FEAT zajmował się tak zwanym „europejskim paradoksem” polegającym na tym, że europejscy badacze i instytucje przodują w prowadzeniu wysokiej jakości badań, ale nie są w stanie przełożyć ich wyników na innowacje rynkowe. Inicjatywa wniosła kreatywność do projektów naukowych i działań komunikacyjnych poprzez dzieła sztuki, które były prezentowane na różnych wystawach i warsztatach, a także w przestrzeniach publicznych, biurach i laboratoriach, aby zachęcić społeczeństwo do dyskusji. Zapewnienie odpowiedniej równowagi pomiędzy sztuką a nauką Na otwarte zaproszenie do udziału w projekcie odpowiedziało ponad 250 artystów z całego świata. Zgłoszono również znacznie większą niż oczekiwano liczbę projektów naukowych. Z tej grupy wybrano pięciu artystów w oparciu o jakość ich pracy i oczekiwany wpływ na przyszłe i powstające technologie (ang. Future and Emerging Technologies, FET). Na warsztaty w Amsterdamie zaproszono zespoły z 18 projektów. Artyści mogli sami wybrać projekt, w którym chcieli wziąć udział. Koordynator projektu, Erich Prem, wspomina: „spodziewaliśmy się sporego odzewu ze strony artystów, jednak tak ogromne zainteresowanie społeczności naukowej współpracą z artystami było miłym zaskoczeniem”. Projekt FEAT miał wiele celów. Po pierwsze miał stymulować rozwój innowacji poprzez współpracę interdyscyplinarną. Po drugie jego zespół chciał zbadać wpływ współpracy artystycznej na naukowców. Jak wyjaśnia Prem, trzecim „celem było również dotarcie z wynikami projektu do szerszej publiczności niż zwykle, w tym do innowatorów, specjalistów ds. badań oraz obywateli”. Interakcje artystyczno-naukowe były monitorowane poprzez przeprowadzanie regularnych wywiadów podczas warsztatów wewnętrznych, a także poprzez warsztaty publiczne, wywiady indywidualne i artykuły. Dzieła sztuki powstające w ramach projektu umożliwiły przedstawienie procesu prowadzenia badań naukowych i ich wyników w angażujący i oddziałujący na emocje sposób, bez tradycyjnych ograniczeń publikacji naukowych. Przykładem jest brytyjska artystka Anna Dumitriu, która prowadziła badania z dziedziny biomedycyny z wykorzystaniem odzieży damskiej, spełniającej brytyjskie rządowe standardy określone w regulacjach oszczędnościowych z okresu II wojny światowej. Dziury i plamy na starej sukience pokryto łatami z jedwabiu, na których wyhodowano bakterie E. coli z wykorzystaniem agaru chromogenicznego. Artystka modyfikowała genomy bakterii z użyciem techniki edycji genów CRISPR w celu usunięcia genu oporności na antybiotyk. Stosowała również technikę homologicznej rekombinacji, aby w sposób niewidoczny naprawić modyfikowaną sekwencję, z fragmentem DNA kodującym frazę „Make Do and Mend”. Jak mówi Prem, „Anna zaobserwowała, że w przypadku strojów z czasów wojny kobiety, szczególnie te w starszym wieku, niemal natychmiast odczuwały więź z dziełem sztuki. Taka więź może prowadzić do dyskusji i refleksji na temat leżących u podstaw prac koncepcyjnych artysty i naukowca”. Stworzenie pomostu pomiędzy projektami badawczymi a opinią publiczną Biorąc pod uwagę rosnące zainteresowanie społeczeństwa nauką, a także coraz większą potrzebę lepszego informowania o wynikach, twórcy polityki, organy finansujące, instytucje i zarządcy programów prawdopodobnie nadal będą poszukiwać nowatorskich sposobów zwiększania wpływu badań i wprowadzania innowacji. Konsorcjum FEAT kontynuuje wysiłki mające na celu umożliwienie współpracy artystów i naukowców i zamierza je rozszerzyć, oferując nie tylko staże, ale także stanowiska badawcze dla artystów w ramach projektów FET. Zespół chce również zaangażować obywateli i humanistów w projekty badań naukowych poprzez działania, takie jak warsztaty współtworzenia, hakatony i sympozja. W międzyczasie, jak podsumowuje Prem, „niektóre z par projektowych kontynuują współpracę nawet po zakończeniu projektu. Przykładowo Špela Petrič i Miha Turšič nadal współpracują z zespołem projektu INTERTWINE dotyczącego superkomputera. Co więcej, dzieła stworzone w ramach projektu FEAT są nadal wystawiane na całym świecie”.
Słowa kluczowe
Dzieła sztuki, wyniki badań, wystawy, sztuka, artysta, powstające technologie, paradoks europejski, sztuka i nauka, innowacje, wpływ, interdyscyplinarny
