Unijny program badawczy skrojony na miarę
Metrologia, czyli nauka o pomiarach i ich zastosowaniu, wpływa na nasze życie na niezliczone sposoby. Obecnie metrologowie wspólnie pracują w ramach Europejskiego Programu Badań Naukowych w dziedzinie Metrologii (EMRP), który jest finansowany w 50% ze środków Siódmego Programu Ramowego (7PR). Poprzez EMRP pomagają stawić czoła wielkim wyzwaniom, przed jakimi staje obecnie świat w tak rozmaitych dziedzinach jak środowisko, energia czy ochrona zdrowia. Zdaniem kierownika EMRP, dr Jörna Stengera z Physikalisch-Technische Bundesanstalt (PTB) w Niemczech, metrologia zajmuje się "dobrymi, wiarygodnymi i prawidłowymi pomiarami". Co więcej pomiary muszą być porównywalne na całym świecie i w różnych czasach. "Metrologia wpływa na wszystkie dziedziny naszego życia" - podkreśla dr Stenger. Jeżeli na przykład idziemy do szpitala na skan CT (tomografia komputerowa), to dzięki metrologii możemy mieć pewność, że dawka promieniowania, jaką otrzymamy będzie wystarczająca do wygenerowania skanu, pozostając w bezpiecznych granicach. Podobnie, jeżeli poszczególne części samochodu są produkowane w różnych przedsiębiorstwach i w różnych krajach, metrologia zapewnia, że części będą do siebie pasować w montażowni. Krajowe instytuty metrologiczne funkcjonują w całej Europie i mają długą historię współpracy międzynarodowej, albowiem wzajemne, ponadgraniczne uznanie norm i miar ma zasadnicze znaczenie. Przez wiele lat ta współpraca miała charakter dosyć nieformalny. Ale to się zmieniło, kiedy instytuty uznały to, co dr Stenger nazywa "dylematem metrologicznym". W skrócie, postępy technologiczne oznaczają, że badania naukowe stają się coraz bardziej kosztowne, a budżety krajowych instytutów metrologicznych utrzymują się w najlepszym wypadku na stałym poziomie, a w najgorszym maleją. Metrologia jest przedmiotem bardzo intensywnych badań, bowiem podstawowe normy pomiarów muszą stać na czele technologii, aby zaspokajać wszelkie potrzeby interesariuszy. "Zgodziliśmy się, że jedynie wspólne podejście w badaniach metrologicznych może pomóc nam rozwiązać ten dylemat" - dr Stenger wyjaśnia CORDIS News. Ziarna EMRP zostały zasiane. Grupa uzyskała dofinansowanie z UE na projekt pt. IMERA (Wdrażanie metrologii w Europejskiej Przestrzeni Badawczej). Ten projekt, finansowany ze schematu "ERA-NET", umożliwił europejskiej społeczności metrologicznej sformułowanie wspólnego, skoordynowanego programu badawczego i ustalenie procedur i struktur potrzebnych do jego wdrożenia. Po zakończeniu pierwszego projektu IMERA metrologowie kontynuowali prace w ramach unijnego schematu ERA-NET Plus. W tym okresie grupa ogłosiła zaproszenia do składania wniosków w czterech kluczowych dziedzinach: zdrowie, międzynarodowy układ jednostek miar (układ SI), elektromagnetyzm i wymiarowe aplikacje przemysłowe. Dofinansowane projekty dotyczące układu SI zajmują się problemami pomiarów stałych natury, aby ponownie zdefiniować jednostki SI takie jak kilogram czy kelwin. Projekty medyczne koncentrują się między innymi na zapewnieniu wystarczającej precyzyjności i wiarygodności badań diagnostycznych, aby lekarz mógł z ufnością podejmować decyzje o tym, czy leczenie jest potrzebne czy nie. Tematy zagadnień wymiarowych obejmują wszystko od tego co składa się na nanocząstkę po pomiary większych odległości, np. w produkcji samolotu, gdzie wszystkie komponenty muszą być precyzyjnie wyprodukowane. Wreszcie projekty dotyczące elektryczności zajmują się rozmaitymi zagadnieniami, w tym bezpieczną dawką promieniowania elektromagnetycznego. W 2009 r. EMRP nadano status artykułu 169/185, zabezpieczając przyszłość wspólnego programu badawczego pomiędzy biorącymi udział państwami członkowskimi a Unią Europejską na kolejne siedem lat. Inicjatywy podejmowane na mocy artykułu 185 (wcześniej na mocy artykułu 169) miały na celu głębsze zintegrowanie przez poszczególne państwa swoich krajowych programów badawczych w jeden program europejski. Tymczasem EMRP już ma ogromny wpływ na Europejską Przestrzeń Badawczą (ERA), gdyż z grubsza 50% badań i prac rozwojowych w dziedzinie metrologii prowadzonych w państwach-sygnatariuszach jest realizowanych w ramach EMRP. "EMRP to nie jakiś dodatkowy program, który dobrze mieć, ale taki, który naprawdę wpływa na najważniejsze misje naszych instytucji" - podkreśla dr Stenger. Program spotyka się również z zainteresowaniem poza granicami Europy. Pośród państw szczególnie zainteresowanych pracami w ramach EMRP są Australia, Japonia, Korea Południowa, Rosja, Tajwan i USA. Ponadto wielu naukowców spoza Europy bierze udział w projektach finansowanych przez EMRP. Wybiegając w przyszłość EMRP dąży do podjęcia "wielkich wyzwań", z którymi mierzy się obecnie świat. W tym celu interesariusze z wielu sektorów, w tym energetycznego, środowiskowego i zdrowotnego, zostali poproszeni o informacje na temat problemów metrologicznych charakterystycznych dla ich dziedzin. "Nasza społeczność jest przekonana, że to bardzo udany program badawczy - wszystko przebiega sprawnie, a w ramach projektu IMERA+ już powstają artykuły i pojawiają się osiągnięcia" - dodaje. Zdaniem dr Stengera kluczem do sukcesu EMRP jest fakt, że krajowe instytuty metrologiczne już się znały i ufały sobie nawzajem, i że posiadają wspólną misję, która ma zasadnicze znaczenie dla społeczeństwa europejskiego. "To podstawa wszystkiego" - podkreśla.
Kraje
Niemcy