Czy zmiany klimatu doprowadzą do konfliktu o wodę?
Międzynarodowy zespół naukowców z 14 instytucji spotkał się w tym tygodniu, aby zaprezentować i omówić wyniki trzyletnich badań nad wodą oraz konfliktami i bezpieczeństwem w basenie Morza Śródziemnego, na Bliskim Wschodzie i w regionie Sahelu w Afryce. Debata wpisuje się w projekt CLICO, który gromadzi po raz pierwszy jednych z najwybitniejszych na świecie naukowców, specjalizujących się w badaniach nad zasobami wody, podatnością, pokojem i bezpieczeństwem. W ramach projektu analizowane są społeczne wymiary zmian klimatu i konfliktów związanych z wodą oraz ich oddziaływanie na bezpieczeństwo krajów i ludzi. Projekt, którym kieruje Instytutu Nauk i Technologii Środowiskowych (ICTA) przy Universitat Autònoma de Barcelona (UAB), jest finansowany z tematu "Nauki społeczno-ekonomiczne i humanistyczne" (SSH) Siódmego Programu Ramowego (7PR) Unii Europejskiej. W nadchodzących latach spodziewane jest nasilenie wpływu zmian klimatu na dostępność wody w basenie Morza Śródziemnego i w regionach sąsiadujących. Naukowcy twierdzą, że wiąże się to z potencjalnymi zagrożeniami dla bezpieczeństwa populacji, zwłaszcza tych najbardziej podatnych na susze lub powodzie. Znane osobistości wypowiadały się w przeszłości na temat groźby "wojen o wodę" i zmian klimatu jako zagrożenia dla bezpieczeństwa kraju. Wyniki projektu CLICO wskazują jednak, że tego typu dyskurs nadmiernie upraszcza złożoną rzeczywistość. Zmiany klimatu i zasoby wody mają istotne znaczenie, ale odgrywają drugorzędną rolę w konflikcie i braku bezpieczeństwa w porównaniu do czynników politycznych, gospodarczych i społecznych. Wedle wyników badań, mało prawdopodobne jest, by kraje dysponujące stabilnymi instytucjami doświadczyły zamieszek z powodu wody, a populacje w krajach o sprawnie działających systemach opieki społecznej i bezpieczeństwa cywilnego znacznie mniej ucierpią z powodu klęsk żywiołowych niż te w krajach, w których takich systemów nie ma. Wyniki projektu zostały zaprezentowane na konferencji zamykającej projekt CLICO na Cyprze, która odbyła się równolegle z konferencją EWACC 2012 (Energia, Woda i Zmiany Klimatu). W czasie konferencji przedłożone zostały zalecenia mające poprawić bezpieczeństwo populacji oraz nowe pomysły na strategie publiczne i porozumienia instytucjonalne potrzebne do krzewienia pokoju i bezpieczeństwa w warunkach zmian klimatu i dostępności wody. Inne poruszane tematy to powiązanie suszy, powodzi i podnoszenia się poziomu morza z konfliktem społecznym, rola instytucji, międzynarodowe porozumienia oraz strategie adaptacyjne na rzecz bezpieczeństwa ludności. W toku badań nad projektem CLICO ustalono, że podatność populacji wywodzi się z głębszych przyczyn, które poprzedzają klęski żywiołowe, takich jak ubóstwo, brak dostępu do edukacji oraz korupcja w instytucjach politycznych i administracyjnych. Naukowcy pracujący nad projektem CLICO odkryli, że rozwój łagodzi gwałtowne konflikty domowe o wodę, a w niektórych przypadkach ogranicza ekspansję rolnictwa zakrojonego na szeroką skalę, które również może być źródłem napięć i konfliktów społecznych. W głównym wniosku wskazano, że dyskurs polityczny nie może powielać nazbyt uproszczonych modeli, które bezpośrednio wiążą zmiany klimatu z konfliktem społecznym i brakiem bezpieczeństwa. Lepszy podział dobrobytu, większa ochrona społeczna, powszechny dostęp do wymiaru sprawiedliwości i wyższy poziom demokracji mogą w znaczący sposób poprawić bezpieczeństwo ludności i ograniczyć wybuchy konfliktów społecznych.Więcej informacji: CLICO: http://www.clico.org/ Komisja Europejska - Działania w dziedzinie klimatu: http://ec.europa.eu/dgs/clima/mission/index_en.htm