Zapewnienie wysokiego zwrotu z inwestycji w ISS
Od czasu wejścia na pokład w 2000 r. pierwszego zespołu astronautów, Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS) kosztowała społeczność na świecie ponad 7 mld EUR. Mimo zgromadzenia znacznej ilości danych, zapewnienie zwrotu z inwestycji wymaga przechowywania, rozpowszechniania i wykorzystywania tej nowej wiedzy. Większość osób postrzega ISS jako najbardziej wyróżniający się i najdroższy przykład współpracy krajów w kosmosie po okresie zimnej wojny. Mniej powszechna jest wiedza o ilości cennych danych naukowych, które są pozyskiwane, dzięki temu wspólnemu przedsięwzięciu. Ponad 400 eksperymentów naukowych z dziedziny biologii, psychologii człowieka, fizyki, materiałoznawstwa oraz nauk o Ziemi i kosmosie przeprowadzonych zostało w ISS w ciągu ostatniej dekady. Celem projektu CIRCE, którego realizacja rozpoczęła się w lipcu 2012 r., jest budowa i rozwój międzynarodowej e-infrastruktury do obsługi i wspierania eksploatacji danych naukowych generowanych przez ISS i inne, ważniejsze misje kosmiczne. Stawka jest wysoka i takie też są przeszkody: koordynacja dużej liczby partnerów może okazać się trudna i brak jest obecnie regulacji bądź wytycznych w zakresie upowszechniania i eksploatacji danych. Luigi Carotenuto, kierownik techniczny CIRCE, objaśnia rolę projektu w planie działania na rzecz e-infrastruktury i definiowaniu wytycznych na potrzeby przyszłych programów badawczych. Jakie są główne cele CIRCE? CIRCE to działanie koordynacyjne wspierane przez Telespazio oraz niemiecką i francuską agencję kosmiczną (odpowiednio DLR i CNES). Jest współfinansowane przez Komisję Europejską z 7PR i ma dwa cele nadrzędne. Pierwszy polega na sporządzeniu planu budowy europejskiej e-infrastruktury do zapewnienia długofalowego zabezpieczenia i eksploatacji danych naukowych wypracowanych na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Drugi dotyczy rozwijania współpracy z międzynarodowymi partnerami ISS, aby dojść do wspólnej wizji e-infrastruktury danych. Dlaczego tak duże znaczenie miało podjęcie tego projektu? Dane kosmiczne są ważnym składnikiem aktywów naukowych. Nie tylko wymagają ogromnych ilości zasobów - przez co niemal niemożliwe jest ich powtórzenie - ale podlegają też wnikliwej recenzji, dzięki czemu ich wartość naukowa jest wyjątkowa. Dotyczą szerokiej gamy dyscyplin naukowych, od nauk o życiu, przez materiałoznawstwo, po fizykę. Zastosowanie danych kosmicznych powinno zostać zoptymalizowane, gdyż przyczynia się do postępu wiedzy i przekłada się na bezpośrednie korzyści dla obywateli. ISS to najbardziej złożone i dysponujące największą mocą laboratorium badawcze w kosmosie, aczkolwiek długofalowe zabezpieczanie danych nie zostało zapewnione. Zabezpieczanie i gromadzenie danych zapewni podstawy do dalszego rozwoju prac badawczych i pogłębiania wiedzy. Niemniej osiągnięcie tego wymaga e-infrastruktury danych, potrafiącej zapewnić systematyczne zabezpieczanie danych z ISS i innych platform kosmicznych oraz umożliwianie użytkownikom dostępu do takich danych, ich przeszukiwania i eksploatacji. CIRCE jest kontynuacją wcześniejszego projektu ULISSE2, wspomaganego przez europejskie centra operacji naukowych w ISS i współfinansowanego przez Komisję Europejską. Jako pierwsza tego typu inicjatywa, projekt ULISSE był poświęcony analizie głównych zagadnień związanych z zabezpieczaniem danych na potrzeby ISS, aby wskazać możliwe rozwiązania i narzędzia. W jego toku wdrożono także demonstrator, zapewniający głównym serwisom możliwość dostępu do danych i ich użytkowania poprzez integrację zbioru rozproszonych zasobów. Demonstrator dowiódł wykonalności i użyteczności e-infrastruktury w zakresie interoperacyjności z rozproszonymi repozytoriami ISS, zgodnie ze stosownymi ograniczeniami prawnymi. Doświadczenia zebrane w toku prac nad ULISSE pokazały także, że ustanowienie operacyjnej e-infrastruktury danych wymagać będzie ściślejszej współpracy głównych partnerów ISS - a odpowiedzią na tę potrzebę ma być właśnie CIRCE. Co nowego pojawiło się w podejściu CIRCE do współpracy powiązanej z ISS? Po raz pierwszy promujemy wraz z ISS nową wizję prac badawczych opartych na zintensyfikowanej wymianie danych kosmicznych, która ma sprzyjać ich dalszemu wykorzystaniu. Komisja Europejska, agencje kosmiczne, przedsiębiorstwa i eksperci ds. ICT, a także rozmaite społeczności naukowe połączyły swe siły w ramach tego projektu, który ma zasadnicze znaczenie dla budowy e-infrastruktury danych, choć tego typu przedsięwzięcia nigdy wcześniej nie podejmowano. Projekt CIRCE zapewnia stałe zaangażowanie wszystkich koniecznych stron i działa na rzecz tych skoordynowanych inicjatyw. Jakie trudności napotkaliście i jak się z nimi uporaliście? Wspólna wizja eksploatacji danych ISS i możliwych korzyści ze wspólnego podejścia nie została jeszcze skonsolidowana. Odzwierciedleniem tego stanu rzeczy jest na przykład zróżnicowanie strategii upowszechniania danych, jakie stosują różni interesariusze. W toku projektu CIRCE zebrane zostały rozmaite opinie na ten temat i co więcej wszyscy partnerzy naukowi ISS są zachęcani za pośrednictwem międzynarodowych warsztatów do wspólnej dyskusji i proponowania możliwych rozwiązań oraz przyszłych inicjatyw ukierunkowanych na ich wdrażanie. Jakie konkretne wyniki przyniosły dotychczas badania? W ramach projektu wypracowane zostały już wyniki techniczne oraz podjęte zostały inicjatywy koordynacyjne. Z technicznego punktu widzenia przeprowadziliśmy analizę społeczności użytkowników i ich potrzeb pod względem eksploatacji danych, zdefiniowaliśmy usługi do wdrożenia w ramach e-infrastruktury danych i ustaliliśmy nowy model danych. Jeżeli chodzi o inicjatywy koordynacyjne, przygotowaliśmy przed konferencją ministerialną ESA, która odbyła się w listopadzie 2012 r., dokument w sprawie stanowiska, sygnowany przez wszystkie europejskie centra operacji naukowych, podkreślający wagę zabezpieczania danych ISS. Pierwsze warsztaty, zorganizowane w lutym 2013 r. w siedzibie Komisji Europejskiej w Brukseli, również okazały się sukcesem. Zgromadziły przedstawicieli rożnych agencji kosmicznych (ESA, ASI, CNES, DLR, CSA i Roscosmos), społeczność naukową zaangażowaną w badania prowadzone w ISS oraz ekspertów z powiązanych dziedzin technologii informacyjnych. Uczestnicy ustalili wymagania i kluczowe zagadnienia - takie jak potrzeba harmonizacji polityki w sprawie danych, zaangażowanie społeczności użytkowników poprzez odpowiednie uznawanie osiągnięć naukowych oraz umożliwianie użytkownikom przeszukiwania danych kosmicznych i ich pozyskiwania. Jakie najważniejsze wyniki ma przynieść projekt? Określimy główne kroki programowe i rozwiązania techniczne. W ramach projektu sporządzimy mapę drogową wdrażania i ustalimy potencjalne możliwości pozyskania dofinansowania na rozwój e-infrastruktury danych na potrzeby ISS. Ponadto CIRCE wniesie wkład we współpracę międzynarodową partnerów ISS w zakresie poprawy upowszechniania i wykorzystywania naukowych danych kosmicznych. Jakie są kolejne etapy projektu? Przygotowujemy obecnie w ramach projektu drugie, międzynarodowe warsztaty na temat eksploatacji danych ISS, które odbędą się w dniach 26 i 27 listopada w Belgijskim Obserwatorium Królewskim w Brukseli. Po zakończeniu prac nad CIRCE, planujemy pogłębić reprezentację wiedzy w obszarze eksperymentów ISS, aby udoskonalić modele danych. Na tej podstawie będziemy nadal poszukiwać możliwości rozwijania e-infrastruktury na potrzeby eksploatacji danych naukowych ISS.Więcej informacji: CIRCE http://www.circe-space.eu/ Karta informacji o projekcie:
Kraje
Włochy