Zrównoważone i innowacyjne rozwiązania kryzysu odpadów plastikowych w morzach i oceanach
Plastik jest wszędzie. Mamy z nim do czynienia każdego dnia: z tworzyw sztucznych produkowane są opakowania produktów spożywczych, nasze ubrania i przedmioty znajdujące się w naszych domach. Plastik jest użyteczny, trwały i tani, co spowodowało, że stał się nieodłączną częścią życia we współczesnym świecie. Ale gdy tworzywa sztuczne nie są utylizowane w odpowiedni sposób, stanowią jedno ze źródeł zanieczyszczeń, które powoduje znaczne szkody w środowisku i gospodarce.
Rozwiązanie problemu o priorytetowym znaczeniu politycznym...
Niestety, nasze morza i oceany już teraz są mocno zanieczyszczone odpadami plastikowymi, znajdowanymi nawet w najbardziej odległych obszarach świata, takich jak Arktyka. Każdego roku do wód oceanicznych trafia od 4,8 do 12,7 milionów ton odpadów plastikowych, które zagrażają organizmom morskim i powodują szkody gospodarcze. Zanieczyszczenie oceanów tworzywami sztucznymi kosztuje Unię Europejską do 690 milionów euro każdego roku ze względu na konieczność sprzątania plaż oraz wód przybrzeżnych, a także z powodu negatywnego wpływu odpadów na rybołówstwo i akwakulturę. Rozwiązanie tego problemu stanowi jeden z priorytetów dla Unii Europejskiej. W grudniu 2018 roku instytucje unijne przyjęły wstępne porozumienie dotyczące ograniczenia ilości odpadów morskich u źródła poprzez stosowanie ograniczeń w zakresie wprowadzania do obrotu, ustalenie wymogów dotyczących projektowania oraz nałożenie na producentów większych obowiązków w odniesieniu do dziesięciu produktów z tworzyw sztucznych najczęściej znajdowanych na plażach oraz do porzuconego sprzętu rybackiego. Łącznie obie te kategorie stanowią 70 % ogółu zanieczyszczeń i śmieci występujących na plażach. Porozumienie opiera się na wniosku dotyczącym produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, przedstawionym przez Komisję w maju 2018 roku w ramach pierwszej na świecie kompleksowej strategii na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym, której wprowadzenie doprowadzi do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju.
... wymaga prowadzenia kompleksowych badań naukowych
UE podejmuje konkretne działania polityczne, żeby rozwiązać ten rosnący kryzys ekologiczny. Potrzebne są rzetelne i rzeczowe badania, które pomogą zagwarantować, by proces podejmowania decyzji był oparty na wiarygodnych dowodach naukowych oraz dzięki którym powstaną innowacyjne rozwiązania pozwalające ograniczyć ilość odpadów plastikowych, zapobiec ich dostawaniu się do mórz i oceanów oraz złagodzić ich wpływ na środowisko. W latach 2018-2020 na projekty realizowane ze środków programu „Horyzont 2020”, bezpośrednio związane ze strategią UE dotyczącą tworzyw sztucznych, przeznaczono około 100 milionów euro, nie wspominając o 250 milionach euro, które zostały do tej pory wykorzystane na wdrożenie projektów zajmujących się problemem odpadów plastikowych w ramach tego programu. Nowe wydanie broszury CORDIS Results Pack przedstawia osiem projektów, które stanowią ważny wkład w działania mające na celu ochronę naszych oceanów przed zagrożeniem, jakim są odpady plastikowe, a także opracowanie alternatywnych rozwiązań zastępujących tworzywa sztuczne przyjaznymi dla środowiska materiałami alternatywnymi. Jednym z prezentowanych projektów jest SAILCLEAN, prowadzony przez innowacyjne MŚP z Islandii, które pracuje nad budową specjalnej łodzi zbierającej odpady morskie. Podobne rozwiązanie powstało w ramach projektu WasteShark: stacja dokująca SharkPod, umożliwiająca pływającym dronom, zwanym WasteShark, autonomicznie zbierać odpady, śmieci lub biomasę w wodach portowych lub śródlądowych i bezpiecznie dostarczać je na ląd. Innowacje powstają też w laboratoriach. Realizacja projektu POSEIDOMM pozwoliła na przeprowadzenie przełomowych badań nad wpływem mikrodrobin plastiku na mikrowarstwę powierzchniową morza, którą można nazwać „skórą” mórz i oceanów. Z kolei w centrum zainteresowania projektu EuroMix znalazło się lepsze monitorowanie szkodliwych substancji w naszych organizmach pochodzących z różnych źródeł, w tym z oceanu. Celem projektu Respon-SEA-ble, w którym przyjęto inne podejście do problemu odpadów plastikowych, jest edukowanie i informowanie społeczeństwa o tym, jak ich obecne i przyszłe działania mogą potencjalnie wpływać na zanieczyszczenie mórz i oceanów. W efekcie realizacji kolejnego projektu, ECOLACTIFILM, prowadzonego przez innowacyjne francuskie MŚP, powstały rozpuszczalne opakowania na bazie białek mleka. Dzięki temu nie trzeba stosować szkodliwych polimerów na bazie ropy, które mogą łatwo trafić do środowiska wodnego.
