Wprowadzanie sprawiedliwości społecznej w szkolnej edukacji o zdrowiu i wychowaniu fizycznym
Według najnowszych badań około 46 % Europejczyków nie uprawia sportu ani nie ćwiczy. Jedynie niewielki odsetek europejskich dzieci wykonuje godzinny trening o umiarkowanej intensywności zalecany przez Światową Organizację Zdrowia. Jednym z rozwiązań jest zwiększenie liczby godzin wychowania fizycznego i częstsze uprawianie sportu podczas szkolnych zajęć. Jednak gdy uczniowie pochodzą z różnych kultur i środowisk, w rezultacie mogą pojawić się uprzedzenia związane z płcią, a nawet wykluczenie. Nauczyciele mogą potrzebować wskazówek dotyczących pokonywania różnic kulturowych związanych m.in. z płcią oraz klasą społeczną. „Chcemy, aby dorastający uczniowie poświęcali więcej czasu na niezbędną aktywność fizyczną. Praktyki nauczania wychowania fizycznego muszą zatem bazować na sprawiedliwości społecznej, która jest oparta na takich wartościach jak integracja, demokracja i równość”, mówi Lena Larsson, starszy wykładowca i była kierowniczka wydziału nauk o sporcie na szwedzkim Uniwersytecie Linneusza. Larsson koordynowała projekt EDUHEALTH, wspierany przez działanie „Maria Skłodowska-Curie”, skupiający badaczy akademickich ze Szwecji, Nowej Zelandii i Norwegii. „Doszliśmy do wniosku, że istnieją problemy w sposobie konceptualizacji i nauczania wychowania fizycznego”, mówi badaczka. „W związku z tym zajęcia z wychowania fizycznego nie zawsze mają równy wpływ na zdrowie osób o różnej płci, seksualności, pochodzeniu etnicznym, wyznających różne religie i pochodzących z odmiennych klas społecznych. Niektórzy uczniowie mogą być marginalizowani podczas zajęć z wychowania fizycznego, a inni są uprzywilejowani. Wpływ na to ma szkoła, region lub kraj”.
Zwalczanie nierówności w wychowaniu fizycznym
Naukowcy z projektu EDUHEALTH rozważali związek między sprawiedliwością społeczną a zdrowiem. Obserwacje 20 zajęć z wychowania fizycznego i wywiady z 13 nauczycielami we wszystkich trzech krajach ukazały rzeczywiste różnice w sposobach prowadzenia zajęć. „W Skandynawii zazwyczaj zapewnia się równe szanse w edukacji, niezależnie od pochodzenia uczniów”, mówi Larsson. „Nowozelandzkie szkoły uwzględniają różnice etniczne, kulturowe oraz językowe i stawiają na edukację dotyczącą kwestii sprawiedliwości społecznej w odniesieniu do pochodzenia etnicznego i płci”. Uczona wyjaśnia, że zajęcia z wychowania fizycznego (obowiązkowe w większości szkół) są doskonałą okazją dla nauczycieli do zmniejszenia nierówności w zakresie aktywności fizycznej i edukacji dotyczącej zdrowia. „Cel ten można osiągnąć poprzez stworzenie programu nauczania WF i wspieranie polityki szkolnej ukierunkowanej na integrację i sprawiedliwość społeczną”, zauważa badaczka.
Wspieranie nauczycieli WF w niesieniu pomocy uczniom
Larsson wierzy, że aby sprostać wyzwaniom związanym z integracyjnym podejściem do wychowania fizycznego, nauczyciele muszą być świadomi obecnych nierówności społecznych w grupach uczniów. Potrzebują oni również narzędzi i możliwości, które pozwolą im uwzględnić te nierówności społeczne podczas nauczania. W ramach projektu opracowano pięć tematów edukacyjnych, które mają pomóc nauczycielom w planowaniu zajęć. Są to: dbałość o integrację, uwzględnianie praktyk sprzyjających integracji kulturowej, budowanie relacji między nauczycielem a uczniami oraz między samymi uczniami, praca w zróżnicowanych zespołach, zasady fair play i zasady określone w demokratyczny sposób. Wyniki projektu podkreśliły również znaczenie przyjęcia pedagogiki opiekuńczej w celu wspierania sprzyjających włączeniu społecznemu i sprawiedliwych społecznie praktyk nauczania wychowania fizycznego. Zespół projektu EDUHEALTH rozwija zasoby internetowe dla nauczycieli, które umożliwią wdrożenie zasad nauczania opartych na sprawiedliwości społecznej podczas prowadzonych zajęć. Larsson podsumowuje: „Korzyści z wychowania fizycznego dzieci są ogromne i różnorodne – od poprawy ich zdrowia po integrację społeczną. Cieszę się, że nasz zespół był w stanie zidentyfikować sposoby, w jakie nauczyciele mogą pomóc uczniom ze wszystkich kultur i środowisk w uczestniczeniu w zajęciach z wychowania fizycznego i czerpaniu z nich radości”.
Słowa kluczowe
EDUHEALTH, kultury, program nauczania, zdrowie i wychowanie fizyczne, WF, integracja, nierówność, praktyki, sprawiedliwość społeczna, uczniowie, nauczyciele
