Wprowadzanie sprawiedliwości społecznej w szkolnej edukacji o zdrowiu i wychowaniu fizycznym
Według najnowszych badań(odnośnik otworzy się w nowym oknie) około 46 % Europejczyków nie uprawia sportu ani nie ćwiczy. Jedynie niewielki odsetek europejskich dzieci wykonuje godzinny trening o umiarkowanej intensywności zalecany przez Światową Organizację Zdrowia. Jednym z rozwiązań jest zwiększenie liczby godzin wychowania fizycznego i częstsze uprawianie sportu podczas szkolnych zajęć. Jednak gdy uczniowie pochodzą z różnych kultur i środowisk, w rezultacie mogą pojawić się uprzedzenia związane z płcią, a nawet wykluczenie. Nauczyciele mogą potrzebować wskazówek dotyczących pokonywania różnic kulturowych związanych m.in. z płcią oraz klasą społeczną. „Chcemy, aby dorastający uczniowie poświęcali więcej czasu na niezbędną aktywność fizyczną. Praktyki nauczania wychowania fizycznego muszą zatem bazować na sprawiedliwości społecznej(odnośnik otworzy się w nowym oknie), która jest oparta na takich wartościach jak integracja, demokracja i równość”, mówi Lena Larsson, starszy wykładowca i była kierowniczka wydziału nauk o sporcie na szwedzkim Uniwersytecie Linneusza(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Larsson koordynowała projekt EDUHEALTH(odnośnik otworzy się w nowym oknie), wspierany przez działanie „Maria Skłodowska-Curie”, skupiający badaczy akademickich ze Szwecji, Nowej Zelandii i Norwegii. „Doszliśmy do wniosku, że istnieją problemy w sposobie konceptualizacji i nauczania wychowania fizycznego”, mówi badaczka. „W związku z tym zajęcia z wychowania fizycznego nie zawsze mają równy wpływ na zdrowie osób o różnej płci, seksualności, pochodzeniu etnicznym, wyznających różne religie i pochodzących z odmiennych klas społecznych. Niektórzy uczniowie mogą być marginalizowani podczas zajęć z wychowania fizycznego, a inni są uprzywilejowani. Wpływ na to ma szkoła, region lub kraj”.
Zwalczanie nierówności w wychowaniu fizycznym
Naukowcy z projektu EDUHEALTH rozważali związek między sprawiedliwością społeczną a zdrowiem. Obserwacje 20 zajęć z wychowania fizycznego i wywiady z 13 nauczycielami we wszystkich trzech krajach ukazały rzeczywiste różnice w sposobach prowadzenia zajęć. „W Skandynawii zazwyczaj zapewnia się równe szanse w edukacji, niezależnie od pochodzenia uczniów”, mówi Larsson. „Nowozelandzkie szkoły uwzględniają różnice etniczne, kulturowe oraz językowe i stawiają na edukację dotyczącą kwestii sprawiedliwości społecznej w odniesieniu do pochodzenia etnicznego i płci”. Uczona wyjaśnia, że zajęcia z wychowania fizycznego (obowiązkowe w większości szkół) są doskonałą okazją dla nauczycieli do zmniejszenia nierówności w zakresie aktywności fizycznej i edukacji dotyczącej zdrowia. „Cel ten można osiągnąć poprzez stworzenie programu nauczania WF i wspieranie polityki szkolnej ukierunkowanej na integrację i sprawiedliwość społeczną”, zauważa badaczka.
Wspieranie nauczycieli WF w niesieniu pomocy uczniom
Larsson wierzy, że aby sprostać wyzwaniom związanym z integracyjnym podejściem do wychowania fizycznego, nauczyciele muszą być świadomi obecnych nierówności społecznych w grupach uczniów. Potrzebują oni również narzędzi i możliwości, które pozwolą im uwzględnić te nierówności społeczne podczas nauczania. W ramach projektu opracowano pięć tematów edukacyjnych(odnośnik otworzy się w nowym oknie), które mają pomóc nauczycielom w planowaniu zajęć. Są to: dbałość o integrację, uwzględnianie praktyk sprzyjających integracji kulturowej, budowanie relacji między nauczycielem a uczniami oraz między samymi uczniami, praca w zróżnicowanych zespołach, zasady fair play i zasady określone w demokratyczny sposób. Wyniki projektu podkreśliły również znaczenie przyjęcia pedagogiki opiekuńczej w celu wspierania sprzyjających włączeniu społecznemu i sprawiedliwych społecznie praktyk nauczania wychowania fizycznego(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Zespół projektu EDUHEALTH rozwija zasoby internetowe dla nauczycieli, które umożliwią wdrożenie zasad nauczania opartych na sprawiedliwości społecznej podczas prowadzonych zajęć. Larsson podsumowuje: „Korzyści z wychowania fizycznego dzieci są ogromne i różnorodne – od poprawy ich zdrowia po integrację społeczną. Cieszę się, że nasz zespół był w stanie zidentyfikować sposoby, w jakie nauczyciele mogą pomóc uczniom ze wszystkich kultur i środowisk w uczestniczeniu w zajęciach z wychowania fizycznego i czerpaniu z nich radości”.
