Innowacyjne podejście wyjaśniające średniowieczną historię Półwyspu Somalijskiego
Krajobraz kulturowy Sułtanatu Adal, państwa, które kontrolowało większość dzisiejszego Somalilandu i południowej Etiopii w XV–XVI wieku, odegrał kluczową rolę w niektórych z najbardziej znaczących wydarzeń we współczesnej historii Morza Czerwonego. Historia tego państwa, choć znana z niektórych źródeł pisanych, nigdy nie została dokładnie zbadana z archeologicznego punktu widzenia.
Perspektywa archeologii krajobrazu
Celem projektu MEDLAND_HORN.AFRICA skupiającego się na zachodnim Somalilandzie, było zbadanie relacji pomiędzy różnymi społecznościami zamieszkującymi ten region oraz sposobu, w jaki budowały one wspólny krajobraz wchodzący w skład międzynarodowych systemów gospodarczych. Stypendysta działań „Maria Skłodowska-Curie” Jorge de Torres Rodríguez wyjaśnia: „Projekt podważył wcześniejsze poglądy, takie jak dychotomie między mieszkańcami miast a nomadami, oraz założenie o nieodwracalności procesów urbanizacyjnych. Chodziło o to, by zrozumieć, jak i dlaczego społeczności o bardzo różnych stylach życia mogły wchodzić w interakcje, dzielić zainteresowania i podejmować wspólne działania, a także jak odnosiły się one do struktur państwowych, które kontrolowały terytorium”. Projekt ten zapoczątkował ambitny plan pozyskiwania i przetwarzania danych środowiskowych, archeologicznych i historycznych dotyczących Sułtanatu Adal. Kluczowym wynikiem tych działań było stworzenie bazy danych systemu informacji geograficznej, w której gromadzone są informacje archeologiczne i geograficzne dotyczące zachodniego Somalilandu. Wydano również serię publikacji prezentujących wyniki archeologiczne projektu oraz ramy interpretacyjne, które po raz pierwszy odnoszą się do relacji między nomadami a osadnikami w Somalilandzie ze spójnego punktu widzenia. „Interpretacja ta pozwala nam lepiej zrozumieć, w jaki sposób społeczności o radykalnie różnych stylach życia, kulturach materialnych i krajobrazach mogły budować wspólne tożsamości i współpracować ze sobą”, podkreśla de Torres Rodríguez. Poczynione w ramach projektu prace pomogły w uzyskaniu bardziej precyzyjnego, uhistorycznionego dyskursu na temat Somalii, regionu, którego dalsza przeszłość jest słabo znana, a także pozwoliły obywatelom Somalilandu lepiej poznać ich dziedzictwo archeologiczne. Powszechne zainteresowanie archeologią Somalilandu, spowodowane realizacją projektu, przyczynia się również do zwiększenia świadomości na temat potrzeby jej ochrony.
Więcej pytań niż odpowiedzi
Po uzyskaniu obszernych wyników prace w ramach projektu doprowadziły również do powstania wielu pytań bez odpowiedzi. De Torres Rodríguez wyjaśnia: „Zebraliśmy znaczną ilość informacji na temat archeologii okresu średniowiecznego w Somalilandzie i stworzyliśmy podstawy ram interpretacyjnych dla społeczności, które zamieszkiwały to terytorium, ale w miarę postępu badań zdaliśmy sobie sprawę, że relacje między tymi grupami były tylko jednym z aspektów znacznie bardziej złożonej rzeczywistości”. Dlatego też prowadzone w ramach projektu badania zadziałały jako czynnik wyzwalający nowy sposób rozumienia archeologii średniowiecznego Somalilandu, wykraczającego poza konkretne rezultaty.
Dalsza koncentracja na Somalilandzie
De Torres Rodríguez będzie kontynuował swoje badania archeologiczne w Somalilandzie w ramach nowego finansowanego ze środków UE projektu – StateHorn. „Naszym celem jest zrozumienie przyczyn, które sprawiły, że średniowieczne państwa Półwyspu Somalijskiego były bardzo stabilne w porównaniu z problemami z władzą, z jakimi boryka się obecnie ten region”. Projekt StateHorn będzie realizowany w oparciu o działania prowadzone w ramach tego projektu i skorzysta ze zdobytych w jego trakcie danych i doświadczeń. „Wiele z rezultatów projektu zostanie zaadaptowanych i rozszerzonych na potrzeby nowego projektu, aby zagwarantować, że informacje uzyskane w wyniku projektu MEDLAND_HORN.AFRICA będą nadal publikowane i rozpowszechniane na forach akademickich i społecznych”, podsumowuje.
Słowa kluczowe
MEDLANDIA_HORN.AFRYKA, Somaliland, średniowiecze, archeologia, Sułtanat Adal, Półwysep Somalijski
