NR 102

MAJ 2021

TEMAT SPECJALNY

Europejscy naukowcy walczą z problemem zanieczyszczeń, by Europa stała się czystszym miejscem

Zanieczyszczenia mają wpływ na nas wszystkich – te w powietrzu, te w wodzie i te w pokarmach. Mimo że nie zawsze czujemy zanieczyszczenia we wdychanym powietrzu, powinniśmy pamiętać, że zanieczyszczenie to główna środowiskowa przyczyna wielu chorób psychicznych i fizycznych oraz przedwczesnych zgonów, szczególnie u dzieci, ludzi chorych i starszych. W Europie najczęściej uskarżamy się na zanieczyszczenie hałasem, ale wielu osobom równie mocno przeszkadzają nieprzyjemne zapachy. Jednak to zła jakość powietrza jest w wielu krajach Europy problemem, który wymaga jak najszybszej reakcji – z jednego z raportów sporządzonych w 2018 roku przez Europejską Agencję Środowiska (EEA) wynika, że zła jakość powietrza co roku prowadzi w Europie do 400 000 przedwczesnych zgonów.

© fran_kie, Shutterstock

„Zanieczyszczenie środowiska nie powinno być ceną za dobrobyt” – Al Gore, działacz na rzecz ochrony środowiska, były wiceprezydent Stanów Zjednoczonych

Oczywiście zanieczyszczenia, niezależnie od postaci, jaką przyjmują, nie wpływają na wszystkich jednakowo. Ludzie mieszkający w uboższych, zaniedbanych regionach są bardziej narażeni na działanie szkodliwych czynników, ponieważ obszary te często znajdują się w pobliżu zanieczyszczonych terenów czy dróg o dużym natężeniu ruchu. Badania pokazały, że prawdopodobieństwo narażenia na zanieczyszczenia wśród osób posiadających mieszkanie na własność jest znacznie mniejsze niż wśród osób wynajmujących mieszkanie w sektorze prywatnym lub mieszkających w budynkach socjalnych. Ponadto osoby żyjące na obszarach marginalizowanych pod względem społecznym znacznie częściej zapadają na choroby przewlekłe, takie jak otyłość, co tylko czyni je bardziej wrażliwymi na zanieczyszczenie środowiska. Pierwsze wyniki badań pokazują również, że w społeczeństwach dotkniętych ubóstwem i jednocześnie narażonych na wysokie stężenia zanieczyszczeń w powietrzu śmiertelność z powodu COVID-19 jest większa (choć należy zastrzec, że potrzebne są dalsze badania, które dokładnie wyjaśnią tę zależność).

W UE obowiązują już ścisłe przepisy, których celem jest rozwiązanie problemu największych źródeł zanieczyszczeń. Podjęte kroki prawne mają przyczynić się do poprawy stanu zdrowia społeczeństwa oraz pomóc zachować w Europie bioróżnorodność i zdrowe ekosystemy, co jest szczególnie istotne, zważywszy na ambitne cele UE sformułowane w dalekosiężnym planie, jakim jest Europejski Zielony Ład. Mowa tu przede wszystkim o Planie działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń, istotnym elemencie Zielonego Ładu, który ma zostać formalnie przyjęty wiosną 2021 roku. Ten plan działania ma sprawić, że dzięki wykorzystaniu narzędzi takich jak monitorowanie, raportowanie, zapobieganie i – w razie potrzeby – usuwanie zanieczyszczeń z powietrza, wody, gleby i produktów konsumenckich Europa stanie się czystym środowiskiem. Tegoroczna edycja Europejskiego Zielonego Tygodnia – wydarzenia, które odbywa się każdego roku z końcem maja i początkiem czerwca – również będzie poświęcona strategii „zero zanieczyszczeń”.

Wydanie specjalne z tego miesiąca daje okazję zapoznania się z siedmioma finansowanymi ze środków UE projektami prowadzonymi w ramach programu „Horyzont 2020”, które stanowią awangardę starań mających doprowadzić do oczyszczenia środowiska, a w szczególności usunięcia z niego zanieczyszczeń unoszących się w powietrzu, wodach morskich i wodzie z kranu, a także eliminacji przykrych zapachów. Począwszy od innowacyjnych aplikacji, które pozwalają obywatelom zasiąść za kierownicą i wprowadzać w życie pozytywne zmiany, aż po najnowocześniejsze czujniki i inne urządzenia monitorujące oraz aktywnie obniżające poziom zanieczyszczeń – wszystkie prezentowane projekty udowadniają, że wiele pomysłowych rozwiązań technologicznych odpowiadających na pilne problemy jest w zasięgu ręki. Warto pamiętać, że problemy te dotyczą nas wszystkich, również osób nieświadomych ich istnienia.

Z chęcią poznamy opinie naszych czytelników. Pytania i sugestie można przesyłać na adres: [e-mail]