Analiza przestrzeni transnacjonalnej pod kątem powiązanej z nią polityki
Transnacjonalizm jest gorącym tematem w ostatnich latach. Podkreśla powiązania między ludźmi, a także wiąże się ze zmniejszeniem ekonomicznego i społecznego znaczenia granic między narodami. W ramach finansowanego przez UE projektu TRANS-NET (Transnationalisation, migration and transformation: Multi-level analysis of migrant transnationalism (TRANS-NET)) zbadano sieci transnacjonalne oraz działania polityczne, ekonomiczne i społeczno-kulturowe podejmowane przez osoby migrujące w celach zarobkowych, pracowników wysyłanych na delegacje, osoby migrujące z powodów rodzinnych, osoby migrujące z przyczyn humanitarnych oraz studentów studiujących za granicą. Badania przeprowadzono w przestrzeniach transnacjonalnych obejmujących Estonię/Finlandię, Indie/Zjednoczone Królestwo, Maroko/Francję i Turcję/Niemcy. Te cztery grupy stanowiły główne przedmioty analizy, której zadaniem było ustalenie, w jaki sposób pojawiają się, funkcjonują i zmieniają się działania podejmowane przez migrantów. Badacze poddali analizie szerszy i silnie połączony poziom strukturalny (makro), transnacjonalne więzi międzyludzkie i sieci na poziomie pośrednim (mezo) oraz poziom indywidualnego podejmowania decyzji (mikro). Na podstawie danych pozyskanych dzięki analizie treści dokumentów politycznych i wywiadów częściowo strukturalizowanych oraz dotyczących stylu życia przeprowadzono teoretyczno-koncepcyjne analizy oraz empiryczne studia przypadków. Konwencjonalne metody badań migracji koncentrują się głównie na przekraczaniu granicy jako na jednokierunkowej i jednorazowej zmianie miejsca pobytu. Innowacyjność prac projektu TRANS-NET polegała na rozważaniu tych transnacjonalnych procesów z perspektywy społeczeństw „wysyłających” i „odbierających”. Badania wykazały, że każda przestrzeń transnacjonalna i migracyjny charakter transnacjonalizmu jest skutkiem współzależności między różnymi czynnikami historycznymi, politycznymi, ekonomicznymi i kulturalnymi. Na przykład zwiększona zamorska mobilność pomiędzy Indiami a Zjednoczonym Królestwem wynika z długotrwałych powiązań kolonialnych. Dalsze analizy dowiodły, że szczególnie w przypadkach Maroko/Francja oraz Indie/Zjednoczone Królestwo przestrzenie transnacjonalne są zdecydowanie asymetryczne. Dochodzi bowiem do sytuacji, w której przepisy dotyczące imigracji i polityki integracyjnej w krajach przyjmujących migrantów stoją w coraz większej sprzeczności z ich interesem narodowym. Zaobserwowano również pozytywny aspekt tego zjawiska, polegający na tym, że transnacjonalna aktywność może być istotnym sposobem zaangażowania społecznego w kraju przyjmującym, oraz że transnacjonalne sieci ekonomiczne i zarobkowa mobilność transgraniczna odgrywają ważną rolę w budowaniu przestrzeni transnacjonalnych. Wyniki prac projektu mają istotne implikacje dla procesu kreowania polityki, ponieważ charakter aktywności transnacjonalnej łączy się z szerszymi, aktualnie zachodzącymi procesami transformacji politycznych, społeczno-kulturowych i edukacyjnych.
Słowa kluczowe
Transnacjonalizm, mobilność, TRANS-NET, migrant, praca, studenci
