Nowa era w rokowaniach choroby zwyrodnieniowej stawów
Choroba zwyrodnieniowa stawów jest związana z ostrym bólem i niepełnosprawnością. Jest to najbardziej powszechna forma niepełnosprawności w Europie i mimo że etiologia może być różna, objawy choroby zwyrodnieniowej stawów zazwyczaj obejmują utratę chrząstki i zanik kości. Skrajne przypadki choroby zwyrodnieniowej stawów leczy się poprzez wymianę stawu biodrowego lub innego, co ma ważne konsekwencje społecznoekonomiczne dla krajów europejskich. Wyjaśnienie podstaw genetycznych choroby zwyrodnieniowej stawów nie tylko pomogłoby wyjaśnić jej patogenezę, lecz również mogłoby prowadzić do powstania nowych, celowanych terapii. Naukowcy z finansowanego przez UE projektu "Translational research in Europe applied technologies for osteoarthritis" (TREAT OA) pracowali nad stworzeniem lepszych metod diagnostycznych i terapeutycznych dotyczących choroby zwyrodnieniowej stawów. W tym celu konsorcjum przeanalizowało genotypy tysięcy przypadków choroby zwyrodnieniowej stawów. Zidentyfikowano polimorfizmy pojedynczego nukleotydu, które były silnie powiązane z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego, biodrowego i stawów ręki. Do genów ściśle powiązanych z rozwojem choroby zwyrodnieniowej stawów należy DOT1L, który uczestniczy w metabolizmie chrząstki i sygnalizacji Wnt oraz może stanowić cel terapeutyczny. Do szczegółowego badania zidentyfikowanych leków oraz badań przesiewowych różnych środków leczniczych, badacze stworzyli modele in vitro oraz in vivo choroby zwyrodnieniowej stawów. Te modele stanowiły nieocenione narzędzia w badaniu rożnych szlaków sygnalizacyjnych i identyfikacji molekularnych czynników patogenezy choroby zwyrodnieniowej stawów. Wyraźny nacisk położono na znalezienie nowatorskich markerów biochemicznych do przewidywania i diagnozowania postępów choroby zwyrodnieniowej stawów. Obecnie są dostępne tylko dwa markery (hCOMP oraz CTX-II). Użyto danych genetycznych w połączeniu z tymi markerami biochemicznymi do badań zapadalności, ryzyka i ciężkości tej choroby w różnych populacjach europejskich i do przewidywania postępów choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego. Wdrożenie markerów diagnostycznych odkrytych w projekcie TREAT OA do praktyki klinicznej pozwoli zidentyfikować osoby z grupy wysokiego ryzyka choroby zwyrodnieniowej stawów oraz polepszyć całościowe rokowania poprzez wczesne rozpoczęcie leczenia. Wyniki projektu opublikowano w ponad 80 recenzowanych artykułach w czasopismach Lancet, Nature Genetics, Proc Natl Acad Sci, Am J Hum Genet i innych.
Słowa kluczowe
Choroba zwyrodnieniowa stawów, markery biochemiczne, chrząstka, zanik kości, patogeneza, genotypy, polimorfizmy pojedynczego nukleotydu