Walka z nowotworami wątroby w Afryce Zachodniej
HCC to najczęstsza przyczyna spowodowanych nowotworem zgonów dorosłych mężczyzn w Afryce, ze szczytem zachorowalności między 30 a 50 rokiem życia. 60 do 80% przypadków raka wątroby spowodowanych jest zakażeniem wirusem WZW typu B. Na WZW typu B cierpi 350 milionów osób na świecie, z czego najwięcej zakażeń występuje w regionie Afryki Subsaharyjskiej. W ramach finansowanego ze środków UE projektu PROLIFICA (Prevention of liver fibrosis and cancer in Africa) zbadano czynniki odpowiedzialne za rozwój raka wątrobowokomórkowego oraz opracowano strategie ochrony zdrowia publicznego dążące do zmniejszenia liczby zgonów. Celem projektu PROLIFICA jest między innymi poprawa wykrywalności i leczenia WZW typu B oraz ocena wpływu takich działań na zmniejszenie zachorowalności na raka wątrobowokomórkowego. Częścią projektu jest wczesne wykrywanie wyleczalnych guzów w badaniu USG. W badaniu uczestniczyli pacjenci z Gambii, Nigerii i Senegalu. Zgromadzone próbki biologiczne zostały wykorzystane do analizy proteomicznej, metabonomicznej i genomicznej służącej identyfikacji biomarkerów HCC. Dzięki temu udało się stworzyć proste narzędzia do wykrywania raka wątrobowokomórkowego oraz ocenić selektywne terapie przeciwwirusowe zapobiegające jego rozwojowi. W ramach procesu rekrutacji do badania kliniczno-kontrolnego nad HCC oraz projektu WATCH przeprowadzono badania przesiewowe ponad 10 000 pacjentów. Wszystkie dane kliniczne, laboratoryjne i epidemiologiczne zostały zgromadzone w bazie danych w celu dalszej ich analizy. Do analizy metabonomicznej i identyfikacji potencjalnych biomarkerów raka wątroby naukowcy użyli próbek biologicznych. Biomarkery w próbkach moczu i osocza zostały wykorzystane w badaniach przesiewowych w kierunku raka wątrobowokomórkowego i do diagnozowania tej choroby. Przetestowano również prototyp systemu do stawiania diagnozy na miejscu pod kątem możliwości wykrywania HCC techniką immunodetekcji. Do oceny obciążenia wirusem WZW typu B opracowano test ilościowej reakcji łańcuchowej polimerazy. Partnerzy europejscy dostarczyli sprzęt do badań USG i biopsji wątroby umożliwiający diagnozę kliniczną raka wątroby w Gambii i Senegalu. Partnerzy z Afryki Zachodniej zostali przeszkoleni w dziedzinie histopatologii, aby potwierdzać rozpoznanie kliniczne raka wątroby i oceniać etap zaawansowania choroby. Dane uzyskane w ramach badania WATCH zostały wykorzystane do przeprowadzenia symulacji globalnej epidemii WZW typu B, której celem było oszacowanie potencjalnego wpływu działań podjętych w zakresie zdrowia publicznego. Zastosowany model pokazał, że śmiertelności spowodowanej przez HCC/WZW typu B nie da się kontrolować bez badań przesiewowych i strategii leczenia opisanych w badaniu WATCH. Projekt PROLIFICA wykazał, że badania przesiewowe i leczenie WZW typu B w Afryce Zachodniej są wykonalne i opłacalne. Praca wykonana przez uczestników projektu udowodniła, że przyjęta strategia badań przesiewowych i leczenia jest niezwykle istotna dla zdrowia publicznego i pozwala skutecznie ograniczyć liczbę tych zakażeń.
Słowa kluczowe
Wirus zapalenia wątroby typu B, rak wątrobowokomórkowy, Afryka Zachodnia, PROLIFICA, biomarkery HCC