Odnawialna energia dla wszystkich – wspieranie sprawiedliwej transformacji energetycznej w Europie
Społeczności energetyczne to rozproszone inicjatywy obywatelskie umożliwiające osobom fizycznym, małym firmom i podmiotom lokalnym aktywne włączenie się w walkę ze zmianą klimatu i promowanie odnawialnych źródeł energii. W ciągu ostatnich pięciu lat unijne prawodawstwo pobudziło rozwój tych społeczności w państwach członkowskich, mocno zwiększając ich popularność. Jednakże tworzenie i długoterminowa działalność tych społeczności energetycznych napotyka znaczące bariery. Kluczowym wyzwaniem jest zintegrowanie wymiaru społecznego z ich modelami biznesowymi, zwłaszcza jeśli chodzi o walkę z ubóstwem energetycznym. Może to zmienić finansowany przez Unię Europejską projekt Sun4All, wnoszący cenne innowacyjne i praktyczne rozwiązania.
Program finansowania jako rozwiązanie
Projekt Sun4All został zainspirowany inicjatywą „Solar for All”, zrealizowaną w Nowym Jorku. Nowojorska inicjatywa to program pomocy w opłacaniu rachunków za media, który służy finansowaniu farm słonecznych z korzyścią dla właścicieli gospodarstw domowych i najemców, którzy nie mają dostępu do czystej energii. Celem projektu Sun4All jest przystosowanie tego udanego modelu do kontekstu europejskiego. Jednak inicjatywa Sun4All jest czymś więcej niż tylko programem pomocowym – stanowi wspólny wysiłek mający na celu pomoc gospodarstwom domowym znajdującym się w trudnej sytuacji w przejściu na energię odnawialną, a tym samym obniżenie ich rachunków za energię. „Wspieramy koncepcję społeczności energetycznych poprzez wspólne programy zużycia energii i udzielanie porad dotyczących efektywnego zarządzania energią w domu”, zauważa koordynatorka projektu Camila Canelas. W tym celu członkowie projektu testują system finansowania oparty na modelu zbiorowej konsumpcji własnej, który ma znacząco przyczynić się do walki z ubóstwem energetycznym. Program jest testowany w czterech europejskich regionach, przy czym zgodnie z założeniami ma on objąć 1 200 bezpośrednich beneficjentów, którzy otrzymają korzyści z instalacji fotowoltaicznych. Powinien on również przyczynić się do zaangażowania ponad 7 200 unijnych konsumentów znajdujących się w trudnej sytuacji w osiąganie celów transformacji energetycznej. Cele projektu Sun4All wykraczają poza zapewnienie jedynie wsparcia finansowego. „Staramy się również wzmocnić pozycję beneficjentów, umożliwiając im aktywne uczestnictwo w lokalnych społecznościach energetycznych i poprawiając ich warunki życia”, dodaje Canelas. Kolejnym celem jest uczynienie z inicjatywy Sun4All stabilnego programu walki z ubóstwem energetycznym w całej Unii, przyczyniającego się do opracowania polityki i najlepszych praktyk w zakresie ubóstwa energetycznego i budowania potencjału.
Podnoszenie świadomości na temat wyzwań politycznych
Działania w ramach projektu prowadzone są w Almadzie (Portugalia), Barcelonie (Hiszpania), Rzymie (Włochy) i Communauté de Communes Coeur de Savoie (Francja). W każdej lokalizacji objętej pilotażem dostosowano założenia inicjatywy „Solar for All” do lokalnego kontekstu, definiując plan wdrożenia, który obejmuje kryteria kwalifikowalności, działania rekrutacyjne i zwiększające zaangażowanie oraz plany pracy społeczności. Partnerzy projektu Sun4All prowadzą również wspólnotę praktyk obejmującą dziesięć innych miast i regionów, które otrzymują wsparcie techniczne i finansowe od konsorcjum. W ramach projektu Sun4All przedstawiono praktyczne zalecenia polityczne i przeprowadzono działania zwiększające świadomość na temat wyzwań politycznych związanych ze społecznościami energetycznymi i ubóstwem energetycznym. „Zajęliśmy się analizą środowiska regulacyjnego na różnych poziomach zarządzania – unijnym, krajowym i lokalnym. Przeszkodę stanowią kwestie takie jak luki w przepisach, opóźnienie wdrażania, brak odpowiednich procedur i niewystarczające zachęty lub wsparcie”, wyjaśnia Canelas.
Ubóstwo energetyczne jako wielowymiarowe wyzwanie
Z danych wynika, że w 2022 roku ubóstwo energetyczne stało się powszechnie występującym problemem dotykającym ponad 41 milionów Europejczyków, którzy nie są w stanie dostatecznie ogrzać swoich domów. Jednak pojęcie ubóstwa energetycznego wykracza swoim zakresem daleko poza ten dyskomfort – jest to problem wielowymiarowy, wynikający z połączonych czynników, takich jak niskie dochody, wysokie rachunki za energię i niska efektywność energetyczna budynków. Projekt Sun4All pokazuje, w jaki sposób społeczności energetyczne mogą być wykorzystywane do promowania odnawialnych źródeł energii, poprawy warunków życia i wzmocnienia pozycji obywateli.
Słowa kluczowe
Sun4All, ubóstwo energetyczne, społeczności energetyczne, energia odnawialna, Solar for All, program finansowania