Odporność i sposoby reagowania na kryzysy gospodarcze
Dlaczego w trudnych czasach ludzie rozwijają w sobie odporność zamiast popadać w fatalizm? Oto pytanie, które zadają sobie naukowcy, decydenci polityczni i ogół społeczeństwa. W ramach finansowanego z funduszy unijnych projektu LIVEWHAT (Living with hard times: How European citizens deal with economic crises and their social and political consequences) przyjrzano się zróżnicowanemu natężeniu tego zjawiska w różnych krajach Europy dotkniętych kryzysem gospodarczym, który rozpoczął się w 2008 roku. Zespół inicjatywy LIVEWHAT dostarczył usystematyzowanego zbioru dowodów pokazujących zarówno indywidualne, jak i zbiorowe reakcje Europejczyków na kryzys. Aczkolwiek uczeni skoncentrowali się przede wszystkim na reakcjach obywateli, w swoich badaniach uwzględnili również reakcje polityczne. Celem prowadzonych działań było przygotowanie propozycji dobrych praktyk w zakresie stawiania czoła kryzysom gospodarczym zarówno na szczeblu społecznym, jak i politycznym. Na pierwszym etapie prac zidentyfikowano i dokonano pomiaru kryzysów. Następnie w dziewięciu państwach europejskich zorganizowano ogólnokrajowe badania, które miały wskazać oraz zarejestrować kluczowe zmiany ustawodawstwa i strategii politycznych w obszarze praw socjalnych, polityki zatrudnienia, opieki zdrowotnej i edukacji. W dalszej kolejności naukowcy poddali analizie wpływ kryzysu na obywateli. Tych najmocniej dotkniętych recesją gospodarczą cechuje najwyższe prawdopodobieństwo rezygnacji z zaangażowania politycznego. Z kolei osoby, które decydują się wyrażać swoje obawy, wybierają różne strategie i kanały komunikacji w ramach aktywnego reagowania. Ponadto obywatele mogą rozwijać nowe praktyki i kształtować nowe postawy wobec systemu gospodarczego i ich miejsca w nim. Przykładami takich działań są banki żywności, jadłodajnie dla ubogich i bezpłatna pomoc prawna. Rezultaty projektu obejmują szereg informatorów politycznych, artykułów dla czasopism naukowych i stronę internetową projektu. Ponadto w Scuola Normale Superiore we Florencji zorganizowano letnią szkołę w zakresie odporności obywateli w obliczu kryzysu. Do potencjalnego wpływu podjętych w ramach projektu wysiłków można zaliczyć pogłębienie wiedzy na temat sposobów reagowania obywateli na kryzysy oraz związanych z tym skutków politycznych. Zgromadzone informacje przyczynią się do uwzględnienia reakcji obywateli w płaszczyźnie politycznej dzięki większej ich świadomości. To z kolei może również doprowadzić do sprawniejszego rozwiązywania problemów przez osoby odpowiedzialne za kształtowanie i wdrażanie polityki.
Słowa kluczowe
Odporność, kryzysy gospodarcze, LIVEWHAT, reakcje polityczne
