Pojęcie własnego ja jako zjawisko
Pojęcie własnego ja i tożsamości jest rozumiane na wiele sposobów. W ramach finansowanego ze środków UE projektu PHENOSELF (Understanding the concept of self as a phenomenal concept) zbadano semantykę pojęcia własnego ja, tj. sposobu, w jaki to pojęcie stale towarzyszy osobie, do której się odnosi. Pomogło to wyjaśnić unikatowe cechy pojęcia własnego ja, zarówno w zwykłych okolicznościach, jak i w przypadkach patologicznych. W dziedzinie językoznawstwa pojęcie własnej osoby jest zwykle związane ze słowem „ja”. Jednak w ostatnim czasie naukowcy zbadali to pojęcie pod kątem postrzegania i działań, a nie słów. W tym kontekście w projekcie zbadano pojęcie własnego ja nie jako zależnego od wykorzystywania cech strukturalnych kontekstu, ale od podstawowego doświadczenia siebie. Zgodnie z kluczową hipotezą pojęcie własnego ja nie jest pojęciem jednostkowym (tj. nie jest związane z „ja”), ale związane jest w większym stopniu z doświadczeniem. To ostatnie obejmuje bardziej subiektywne zjawiska, jak w przypadku słów czerwony, pikantny, smutny lub jedwabisty, które określają zjawiska używane w odniesieniu do naszych doświadczeń i związanych z nimi uczuć. W ramach projektu PHENOSELF badano pojęcie własnego ja jako rodzaj wrażenia lub doświadczenia „ja jako ja sam”, które w szczególności wyzwala zastosowanie tego pojęcia. Zgodnie z podejściem psychologicznym i filozoficznym badano świadome doświadczanie siebie jako własnej, indywidualnej tożsamości. Obejmowało to badanie relacji między doświadczaniem siebie i fenomenologii kognitywnej w kontekście przetwarzania myśli koncepcyjnych, świadomości ciała, poczucia własności ciała oraz ruchu ciała. W wyniku badań podkreślono wartość różnych pojęć „charakteru subiektywnego” związanych z tymi terminami i ich znaczeniem. Zaproponowano model zjawiskowo-pojęciowy w celu przeanalizowania jego różnych skutków filozoficznych, badając perspektywy od epistemologii po filozofię moralności. W ramach dalszych badań przyjrzano się szczególnej wartości, którą sobie przypisujemy, oraz przyczynom przywiązywania przez osoby szczególnej wagi do zdarzeń, które ich dotyczą. Wreszcie w ramach projektu zbadano różne kwestie związane z charakterem subiektywnym lub samoświadomością w kontekście chorób psychicznych (np. syndromu obcych myśli, urojeń Cotarda), które zaburzają pojęcie własnego ja lub samoświadomość. Te odkrycia wnoszą istotne spostrzeżenia do dyskusji na temat pojęcia własnego ja w codziennych sytuacjach i przypadkach klinicznych.
Słowa kluczowe
Ja, PHENOSELF, pojęcie własnego ja, syndrom obcych myśli, urojenia Cotarda
