Szkolenie młodzieży opuszczającej placówki opiekuńcze w dziedzinie prowadzenia badań rówieśniczych
Projekt ReProCounters, wspierany za pośrednictwem stypendium w ramach programu „Maria Skłodowska-Curie”, miał na celu zademonstrowanie, jak dobrostan postrzegany jest z perspektywy subiektywnych doświadczeń młodych dorosłych, którzy przeszli proces usamodzielnienia się z opieki zastępczej, będący krytycznym momentem ich życia. Założeniem projektu było opracowanie wytycznych dotyczących pracy socjalnej w oparciu o potrzeby grupy docelowej: znalezienie najlepszych metod wspierania dobrostanu pełnoletniej młodzieży opuszczającej placówki opiekuńcze oraz procesu deinstytucjonalizacji lub usamodzielniania się. Skoncentrowano się na doświadczeniach młodych dorosłych związanych z przejściem spod opieki zastępczej do samodzielnego życia w Anglii i Finlandii. Badana młodzież posiadała doświadczenie przebywania w rodzinach zastępczych lub różnego typu domach dziecka bądź placówkach opiekuńczych. „Korzystaliśmy z metodologii badań opartych na uczestnictwie, zakładającej prowadzenie badań nie tylko na młodych dorosłych, ale też wspólnie z nimi. Dzięki badaniom rówieśniczym staraliśmy się uzyskać rezultaty wynikające z potrzeb uczestników”, wyjaśnia prof. Maritta Törrönen, kierownik naukowy i stypendystka programu „Maria Skłodowska-Curie”. W ramach badań rówieśniczych prof. Törrönen i jej zespół przeszkolili wielu młodych dorosłych, mających za sobą proces usamodzielniania się, w zakresie metod badawczych. Po odbyciu szkolenia ich zadaniem było przeprowadzenie wywiadów z rówieśnikami. „Chcieliśmy, aby uczestniczyli w nich w roli badaczy, a nie wyłącznie respondentów, ponieważ ich punkt widzenia dawał nam pewność, że wywiady będą cennym źródłem informacji”. Wywiady z rówieśnikami przeprowadziło 16 młodych badaczy. Wszyscy rozmówcy mieli za sobą doświadczenia związane z opuszczeniem opieki zastępczej. Dzięki temu badacze dowiedzieli się, w jaki sposób młodzi dorośli chcieliby uzyskać wsparcie na własnych warunkach. „Te młode osoby dołączyły do badania, ponieważ chciały przyczynić się do ulepszenia systemu opieki zastępczej oraz ułatwienia procesu usamodzielniania się z myślą o innych młodych ludziach. Biorąc udział w tym przedsięwzięciu, mogli się przekonać, że ich doświadczenie jest cenne, a to, co mają do przekazania, może wpłynąć na sytuację innych młodych osób będących w takiej samej sytuacji”. Jak mówi jeden z młodych badaczy: „Dla mnie oznaczało to naukę i wykonanie wielu nowych i ekscytujących rzeczy. Ja też opuściłem placówkę opiekuńczą, więc wiedziałem, że jeśli jest szansa na wprowadzenie zmian ułatwiających proces usamodzielniania się, to chcę mieć w tym swój udział”. Wszyscy uczestnicy badań rówieśniczych otrzymali certyfikat wydany przez uniwersytet, potwierdzający, że brali udział w projekcie finansowanym przez UE. Prof. Carol Munn Giddings, gospodarz i koordynator projektu z ramienia Anglia Ruskin University, dodała, że umiejętności, które zdobyli, przydadzą się zarówno w życiu zawodowym, jak i podczas studiów w przyszłości. Wspomina o tym także inny młody badacz, który powiedział: „Podczas realizacji fińskiego projektu zdobyłem umiejętności społeczne, nauczyłem się punktualności, technik przeprowadzania wywiadów oraz tego, jak pozyskiwać fundusze i dostosowywać się do potrzeb innych osób”. Chociaż badania naukowe w tej dziedzinie nie są pionierskie, uczestnicy projektu ReProCounters otworzyli całkiem nowe możliwości, dokonując analizy sytuacji w Finlandii i Zjednoczonym Królestwie – dwóch różnych państwach opiekuńczych – i wykorzystując w tym celu badania oparte na działaniu i uczestnictwie. Odpowiedzi były zaskakująco do siebie podobne. Na przykład okazało się, że w obu krajach badani pragną stabilności w swoich związkach. „Główny wniosek płynący z badania dotyczy znaczenia, jakie badani przypisywali sensowi i ciągłości relacji społecznych, wspierających to, co definiujemy jako ich »emocjonalne zaangażowanie«. Emocjonalne zaangażowanie w swojej istocie zakłada ciągłość relacji społecznych i więzi emocjonalnych”, mówi prof. Törrönen. Uczestnicy projektu ReProCounters wzięli udział w kilku konferencjach w Anglii i Finlandii, gdzie przedstawili swoje badania. W oparciu o te prezentacje i odczyty opublikowano sprawozdanie i szereg artykułów, a kolejne dwa artykuły są w przygotowaniu. Fińska badaczka została też poproszona o dołączenie do rady doradczej stowarzyszenia zrzeszającego młodych dorosłych, którzy opuścili opiekę zastępczą, i przedstawicieli różnych zainteresowanych stron, gdzie może dzielić się swoimi doświadczeniami. Stowarzyszenie będzie miało także wpływ na kształt fińskiej polityki.
Słowa kluczowe
ReProCounters, zaangażowanie emocjonalne, relacje społeczne, więzi emocjonalne, młodzi dorośli, osoby usamodzielniające się, opieka społeczna, rodzina zastępcza, deinstytucjonalizacja, badania rówieśnicze, badania oparte na działaniu i uczestnictwie, dobrostan
