Magazyn Research*eu

Rozległy, skomplikowany, (nie)uporządkowany? Odkrywanie sekretów kosmosu

Nocne niebo jest nie tylko piękne i inspirujące. Jest też początkiem dziejów życia na Ziemi i jedną z największych tajemnic, z jakimi kiedykolwiek mierzyła się nauka. Tematem przewodnim tego wydania magazynu są najnowsze, finansowane ze środków UE próby rozwikłania zagadek Wszechświata.

Nieustające poszukiwania: astrofizyka i odkrywanie tajemnic kosmosu

Kosmos jest tak rozległy, że aż trudno uwierzyć, iż mieści się w granicach zdolności poznawczych człowieka. Wystarczy spojrzeć przez obiektyw teleskopu, by przekonać się, że nawet najprostsze pytanie napotyka nieprzekraczalne przeszkody: Czy Wszechświat jest skończony czy nieskończony? Co było przed Wielkim Wybuchem? Jaki los czeka Wszechświat? Na szczęście, jeśli połączymy bezmiar Wszechświata z ograniczoną – choć niewiarygodnie dużą – prędkością światła otrzymamy swego rodzaju wehikuł czasu. Jeszcze raz spójrzmy przez obiektyw teleskopu, lecz tym razem pomyślmy, że jest to wgląd w przeszłość. Ilekroć skonstruowany zostaje nowy teleskop kosmiczny, naukowcy dokonują rewizji obserwowalnych granic Wszechświata. W 2016 roku teleskop kosmiczny Hubble’a wypatrzył galaktykę w jej kształcie sprzed 13,4 miliardów lat temu. W momencie kiedy pisaliśmy te słowa, ten sam teleskop odkrył czarną dziurę, która przeczy ogólnej i szczególnej teorii względności Einsteina. Tempo z jakim astrofizycy dokonują nowych odkryć nigdy nie przestanie nas zadziwiać. Tymczasem superkomputery rozpoczęły mapowanie Wszechświata i przewidywanie jego ewolucji. Badacze z UE biorą aktywny udział w tych nieustających poszukiwaniach. Na kolejnych stronach opowiadamy o realizowanych przez nich najnowszych projektach finansowanych ze środków UE. Koncentrują się one na historii Wszechświata: od powstania pierwotnych fal grawitacyjnych w pierwszych chwilach po Wielkim Wybuchu (BeyondPlanck), po powstanie i opisanie gwiazd (StarFormMapper), galaktyki o niskiej jasności (DIGESTIVO) i gromady galaktyk (ClusterGal). Czytelnicy dowiedzą się również, jak projekty RADIOFOREGROUNDS i CosmicDawn wspólnie przyczyniły się do lepszego poznania zjawiska inflacji kosmologicznej – procesu, w trakcie którego wczesny Wszechświat rozszerzył się o wiele rzędów wielkości, a także poznają projekty, takie jak GalaxyDance, które idą o krok dalej i kwestionują istnienie ciemnej energii, konfrontując ogólną teorię względności ze zmodyfikowanymi teoriami grawitacji. Nie wiemy, jaka przyszłość czeka astrofizykę, ale jednego możemy być pewni: badania finansowane przez UE odgrywają i będą odgrywały ważną rolę w odkrywaniu tajemnic kosmosu. Z chęcią poznamy opinie naszych czytelników. Pytania i sugestie można przesyłać na adres: editorial@cordis.europa.eu