Innowacje w dziedzinie wody dla Afryki: zrównoważone rozwiązania wspierające gospodarkę wodną
Kraje o niskich dochodach, zwłaszcza niektóre kraje afrykańskie, muszą mierzyć się z ogromnym wyzwaniem, jakim jest brak zrównoważonego zaopatrzenia w wodę i odpowiednich warunków sanitarnych – czynników niezbędnych dla bezpieczeństwa żywnościowego, zdrowia, przetrwania, dobrobytu społecznego i wzrostu gospodarczego. Bez wody nie ma życia. Jednak według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) niedobór wody dotyka jednego na trzech mieszkańców Afryki. Wzrost liczby ludności, liczne przeszkody dla rozwoju gospodarczego, urbanizacja, zmiany demograficzne i zmiana klimatu sprawiają, że ten problem wciąż się pogłębia. Ponadto zanieczyszczona woda i złe warunki sanitarne zwiększają ryzyko zapadalności na różne choroby przenoszone przez wodę, takie jak biegunka, cholera i tyfus, co z kolei może pociągać za sobą poważne konsekwencje dla ludzi i gospodarki oraz potencjalnie negatywnie wpływać na pokój i bezpieczeństwo w regionie.
Walka o czystą wodę i dobre warunki sanitarne
Unia Europejska postanowiła włączyć się w działania na rzecz rozwiązania problemów z wodą w Afryce, publikując dwa specjalne zaproszenia do składania wniosków w ramach programu „Horyzont 2020”. Pierwsze zaproszenie, Water-5b-2015 – „Platforma koordynacyjna”, zostało poświęcone zwiększaniu gotowości Afryki do walki z zagrożeniami związanymi z niedoborem wody i zmianą klimatu, unikając rozdrobnienia działań, stawiając na udoskonalanie narzędzi do monitorowania i prognozowania oraz promując transfer wiedzy i technologii. Priorytetem drugiego zaproszenia, Water-5c-2015, był „Rozwój technologii, systemów, narzędzi i/lub metodologii zaopatrzenia w wodę i jej uzdatniania” mający na celu dostosowanie wdrażania innowacyjnych podejść i rozwiązań technologicznych do warunków lokalnych. Spodziewane rezultaty projektów realizowanych w ramach tego zaproszenia obejmowały także zapewnienie powszechnego i skutecznego stosowania systemów zintegrowanej gospodarki wodnej, skuteczniejsze identyfikowanie wyzwań związanych z wodą, promowanie budowania potencjału lokalnych podmiotów oraz dążenie do poprawy dobrobytu gospodarczego i społecznego na poziomie lokalnym i regionalnym w krajach basenu Morza Śródziemnego nienależących do UE oraz w Afryce.
Małe projekty, wielkie zmiany
Unijne wezwanie do poszukiwania przełomowych rozwiązań w zakresie gospodarki wodnej w Afryce nie pozostało bez odpowiedzi – naukowcy podjęli szereg inicjatyw w zakresie badań i innowacji, jednocześnie wzmacniając współpracę naukową pomiędzy ekspertami z UE i Afryki. W tej broszurze prezentujemy siedem projektów realizowanych dzięki środkom z programu „Horyzont 2020” przekazanym w ramach dwóch wyżej opisanych zaproszeń. Celem projektu AfriAlliance, w którym biorą udział eksperci z Afryki i Europy, jest lepsze przygotowanie Afryki na radzenie sobie z wyzwaniami związanymi z niedoborem wody i zmianą klimatu. Dzięki projektowi DAFNE 14 partnerów z Europy i Afryki połączyło siły, by usprawnić współpracę nad zrównoważonymi i skutecznymi rozwiązaniami do zarządzania siecią zależności woda-energia-żywność. Zespół kolejnego projektu – FLOWERED – zastosował metodologiczne podejście do identyfikowania zanieczyszczonej wody, a także opracował środki zaradcze oraz rozwiązania do defluoryzacji wody. Z kolei naukowcy realizujący projekt MADFORWATER stworzyli zestaw zintegrowanych technologii i narzędzi do zarządzania, które pozwolą udoskonalić uzdatnianie ścieków i umożliwić ich ponowne wykorzystywanie do irygacji. Partnerzy projektu SafeWaterAfrica zaprojektowali przełomowy system uzdatniania wody, który usuwa zanieczyszczenia chemiczne i unieszkodliwia patogeny. Kolejnym innowacyjnym projektem jest inicjatywa VicInAqua, w ramach której powstało zintegrowane podejście łączące oczyszczanie ścieków, nowatorski system akwakultury oraz nawadnianie upraw w rejonie Jeziora Wiktorii. Ostatni prezentowany projekt to WATERSPOUTT – jego celem jest udoskonalenie zrównoważonych technologii słonecznej dezynfekcji wody i połączenie ich z innymi metodami uzdatniania wody. Wszystkie osiągnięcia wspomnianych projektów – zarówno rezultaty naukowe, jak i innowacyjne rozwiązania – promują międzynarodowy charakter programu „Horyzont 2020” oraz przyczyniają się do wzmacniania roli Afryki jako kluczowego partnera w dziedzinie badań i innowacji w kontekście programu „Horyzont Europa”.