Sieć instytucji eksperckich działających na rzecz zmniejszenia zagrożenia bioterroryzmem
W ostatnich latach wykorzystanie toksyn biologicznych przez terrorystów zagrażało społeczeństwu obywatelskiemu w Europie. W celu wyjścia naprzeciw przyszłym zagrożeniom finansowany ze środków UE projekt EuroBioTox zgromadził 63 instytucje eksperckie z 23 krajów. W projekcie brali udziały liderzy w zarządzaniu klęskami żywiołowymi, służby ratownicze oraz eksperci badań laboratoryjnych z sektorów bezpieczeństwa, zdrowia i żywności.
Przełom w dziedzinie certyfikowanych materiałów odniesienia
Jedno z głównych osiągnięć projektu jest bezpośrednim wynikiem pracy laboratorium molekularnego. W ramach projektu EuroBioTox wyprodukowano pięć certyfikowanych materiałów odniesienia (CRM) dla następujących toksyn białkowych: rycyna, abryna, neurotoksyny botulinowe A i B oraz enterotoksyna B Staphylococcus aureus. To przełomowe osiągnięcie. Jak mówi koordynatorka projektu Brigitte Dorner: „Na całym świecie nie są dostępne żadne inne CRM dla tych biotoksyn, dlatego otrzymane odczynniki będą niezwykle przydatne dla laboratoriów eksperckich i praktyków, mając duży potencjał do dalszego wykorzystania po zakończeniu działalności projektu EuroBioTox". Certyfikowane materiały odniesienia opracowane w ramach projektu zostały szeroko udostępnione autoryzowanym instytucjom eksperckim, dzięki czemu świat stał się bezpieczniejszy. Zdaniem Dorner: „Materiały CRM są krytycznym „punktem zaczepienia” umożliwiającym prawidłowe wykrywanie, identyfikację i oznaczanie ilościowe biotoksyny znalezionej na miejscu zdarzenia. Te wszystkie informacje zebrane razem są powiązane ze skalą incydentu i pozwalają określić, jakie środki zaradcze należy podjąć”. Laboratorium EuroBioTox nie tylko wytworzyło certyfikowane materiały odniesienia, ale poczyniło również ogromne postępy w opracowywaniu metod in vitro i ex vivo do wykrywania wybranych toksyn. Stosowane obecnie testy na zwierzętach do wykrywania neurotoksyny botulinowej są wątpliwe etycznie, a badania prowadzone w ramach projektu wskazują na realne alternatywy dla nich.
Program szkoleniowy EuroBioTox
Wieloaspektowe możliwości szkoleniowe przygotowane w ramach projektu uzupełniają postępy laboratoryjne. Sieć zbudowana i wspierana przez EuroBioTox ma kluczowe znaczenie dla skutecznego zwalczania bioterroryzmu. Jak przyznaje Dorner: „Wychodząc od naszych osiągnięć na koniec programu, niezwykle ważne będzie wykorzystanie osiągniętych zdolności do ustabilizowania sieci ekspertów, tak aby mogła podejmować skutecznie działała w przypadku incydentu”. W ramach EuroBioTox uruchomiono 19 kursów szkoleniowych opracowanych w celu wspierania partnerów z różnych środowisk i o różnym poziomie doświadczenia. Kursy te zapoczątkowały dyskusje multidyscyplinarne, a tym samym wzmocniły sieć podmiotów zaangażowanych w reagowanie na bioterroryzm. W ramach projektu zorganizowano również 11 badań biegłości dla różnych biotoksyn. Badania biegłości są opracowane do samooceny laboratoriów i obejmują wykrywanie, identyfikację oraz oznaczanie ilościowe określonych substancji. Ponad 29 laboratoriów wzięło udział w badaniach biegłości EuroBioTox. Stanowiły one podstawowe narzędzie do pomiaru dokładności i wydajności diagnostyki laboratoryjnej. Aby wzmocnić sieć reagowania na biotoksyny, w ramach projektu EuroBioTox stworzono repozytorium odczynników i narzędzi, w tym panel wysokiej jakości instrumentów wykrywających, takich jak przeciwciała monoklonalne. To repozytorium dostępne jest dla wszystkich partnerów w sieci projektu. Dodatkowe wysiłki na rzecz rozpowszechniania informacji obejmują stronę internetową, którą odwiedziło ponad 49 000 osób, cztery roczne biuletyny, ponad 60 prezentacji ustnych, liczne publikacje naukowe i różnorodne materiały e-learningowe, takie jak filmy wideo. Zaobserwowano wśród terrorystów zainteresowanie biotoksynami oraz umiejętność ich wykorzystania. Dzięki połączeniu doskonałej pracy laboratoryjnej i kompleksowej współpracy sieciowej EuroBioTox położył podwaliny pod skuteczne reagowanie na tego rodzaju zagrożenia.
Słowa kluczowe
EuroBioTox, biotoksyny, CRM, bioterroryzm, certyfikowane materiały odniesienia, testy na zwierzętach, badania biegłości
