Cukrzyca – zwiększenie wytwarzania hormonów może zastąpić operację Zabieg ominięcia żołądkowego pozwala na skuteczniejszą walkę z cukrzycą. Nowe odkrycia wskazują, że kluczowy hormon odpowiadający za sukces tego zabiegu można stymulować przy pomocy leków. Zdrowie © Rasi/stock.adobe.com Zabieg ominięcia żołądkowego, który polega na połączeniu przełyku w miejscu, w którym łączy się z żołądkiem, z jelitem cienkim, zwykle powoduje znaczną utratę wagi i remisję cukrzycy. W samych Stanach Zjednoczonych każdego roku przeprowadza się około 250 000 takich zabiegów. W Europie wskaźnik ich częstotliwości wynosi od 1 do 9 zabiegów na 10 000 pacjentów – przyczyną tego stanu rzeczy są różne nastawienia społeczne do tej metody leczenia w różnych krajach. Najczęściej wykonuje się je w Szwecji i Francji. „Z danych wynika, że przeprowadzenie zabiegu wiąże się ze spadkiem masy ciała o 25-30 %. Co ciekawe, jeśli pacjent choruje na cukrzycę, w 80 % przypadków remisja następuje w ciągu pierwszych kilku lat po zabiegu", wyjaśnia Jens Holst, profesor fizjologii medycznej na Uniwersytecie Kopenhaskim i koordynator projektu BYPASSWITHOUTSURGERY. Badacz, który realizował projekt dzięki wsparciu Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, jest przekonany, że w organizmie istnieją mechanizmy, które mogą przyczynić się do leczenia cukrzycy i otyłości. „Zrozumienie podstaw tych mechanizmów może prowadzić do opracowania nowych, przystępnych cenowo, skutecznych i nieinwazyjnych metod leczenia tych schorzeń”, wyjaśnia, dodając: „Moim zdaniem istnieje duże prawdopodobieństwo, że nowe rozwiązania będą konkurencyjne względem zabiegów chirurgicznych pod kątem skuteczności leczenia otyłości i cukrzycy”. Zrozumieć rolę GLP-1 Wyniki uzyskane przez badaczy wskazują, że utrata masy ciała po zabiegu jest spowodowana regulacją apetytu i zmniejszeniem ilości spożywanego pożywienia. Dzięki ominięciu żołądka, składniki odżywcze docierają do określonej części jelita cienkiego, gdzie stymulują komórki L, jeden z rodzajów komórek endokrynnych. „Komórki L wytwarzają następnie dwa hormony, które są silnymi inhibitorami apetytu”, wyjaśnia Holst. Jeden z nich, nazywany GLP-1, stymuluje również wydzielanie insuliny, a tym samym pomaga w normowaniu poziomu glukozy we krwi. Czy istnieje zatem sposób na zwiększenie wydzielania tych hormonów bez uciekania się do zabiegu chirurgicznego? Aby odpowiedzieć na to pytanie, badacze wykorzystali opracowany przez siebie perfundowany preparat jelita cienkiego. W laboratorium Holst wraz ze współpracownikami przygotował wycinek jelita w taki sposób, by był całkowicie odizolowany od organizmów dawców (szczurów i myszy). Następnie badacze utrzymywali tkanki przy życiu za pomocą sztucznych roztworów. Dzięki temu zachowały one niemal wszystkie funkcje, które posiadały przed zabiegiem, w tym wydzielanie hormonów jelitowych. Takie przygotowanie pozwoliło zespołowi na opisanie większości mechanizmów odpowiedzialnych za reakcje na składniki odżywcze obserwowane u pacjentów po zabiegu ominięcia żołądkowego. "Dzięki temu jesteśmy w stanie wyjaśnić nadmierne wydzielanie hormonów na poziomie molekularnym, byliśmy także w stanie zidentyfikować składniki odżywcze, które są za to odpowiedzialne w największym stopniu. Co ciekawe, to właśnie glukoza okazała się być najskuteczniejszym składnikiem odżywczym”, zauważa Holst. Leczenie cukrzycy bez zabiegu operacyjnego Skuteczność podejścia opracowanego w ramach projektu została potwierdzona w 2023 roku, gdy badacze wykazali, że analogi hormonu GLP-1 mogą doprowadzić do spadku masy ciała do 25 % i remisji cukrzycy. „Równie interesujący jest jednak fakt, że udało nam się odkryć układ, który jest szczególnie istotny z punktu widzenia wydzielania hormonów przez komórki L. Mowa o somatostatynie – hormonie uwalnianym przez sąsiadujące komórki, który ogranicza wydzielanie. Zablokowanie tego mechanizmu może przełożyć się na znaczącą stymulację wydzielania GLP-1”, wyjaśnia Holst. Badacz zajmuje się obecnie analizą innych sposobów stymulowania produkcji hormonów dzięki lekom w postaci tabletek zawierających między innymi kwasy żółciowe lub aminokwasy. Poszukuje także odpowiedzi na inne kluczowe pytania. „Nasze odkrycia nie oznaczają, że nasza praca dobiegła końca. Wciąż pracujemy nad lepszym zrozumieniem skutków innego zabiegu bariatrycznego, rękawowej resekcji żołądka. W tym względzie staramy się zrozumieć rolę peptydu żołądkowego – greliny, stymulatora apetytu i przyjmowania pokarmu. Wszystko wskazuje na to, że znaczenie tego hormonu mogło być dotychczas pomijane". Słowa kluczowe BYPASSWITHOUTSURGERY, ominięcie żołądkowe, cukrzyca, peptyd, GLP-1, hormony jelitowe, regulacja apetytu
