Farmakogenomika stwardnienia rozsianego
W przebiegu SM układ odpornościowy atakuje otoczkę mielinową komórek nerwowych. Uszkodzenia otoczki mielinowej przekładają się na zaburzenia przekazywania impulsów nerwowych z i do mózgu oraz rdzenia kręgowego, wywołując szereg różnych objawów. Obraz kliniczny SM jest zróżnicowany a pacjenci różnie reagują na standardowo stosowane leczenie. Coraz więcej danych uzyskiwanych w badaniach nad SM wskazuje, że odpowiedź na leczenie jest uzależniona od czynników genetycznych. W związku z tym naukowcy z finansowanego przez UE projektu "United Europeans for the development of pharmacogenomics in multiple sclerosis" (UEPHA-MS) postanowili przeprowadzić analizę farmakogenetyczną odpowiedzi chorych na SM na standardowe metody leczenia (interferon (IFN) beta, octan glatirameru (GA) i natalizumab). Receptor toll-like 4 i szlak sygnałowy IFN były głównymi czynnikami odpowiedzi na leczenie IFN-beta, natomiast odpowiedź na inne metody leczenia była związana z komórkami NK (naturalni zabójcy). Naukowcy potwierdzili podstawy genetyczne odpowiedzi na leczenie i podatności na chorobę, wyodrębniając 380 związanych z nimi polimorfizmów pojedynczego nukleotydu. Jako że SM jest chorobą heterogenną, biomarkery prognostyczne i diagnostyczne są niezbędne do stratyfikacji pacjentów. W tym celu przeprowadzono w ramach projektu UEPHA-MS badania omiczne nad pacjentami i zidentyfikowano biomarkery odpowiedzi na leczenie i nasilenia choroby. Potwierdzono jednocześnie udział szlaków aktywacji limfocytów T i B w nasileniu SM. Znacząca część prac projektu UEPHA-MS obejmowała szkolenia dla młodych naukowców w dziedzinie przełomowych technologii badań nad biomarkerami. Działania obejmowały szkolenia laboratoryjne, kursy i warsztaty, jak również trzy szkoły letnie. Podsumowując, wyniki projektu UEPHA-MS znacząco poprawiły nasze możliwości prognozowania, diagnozowania i przewidywania wyników leczenia SM. Uzyskane informacje bez wątpienia przyczynią się do skuteczniejszego i bardziej precyzyjnego prowadzenia farmakoterapii SM i monitorowania stanu pacjentów.
Słowa kluczowe
Stwardnienie rozsiane, choroba zapalna, ośrodkowy układ nerwowy, biomarkery, mielina, farmakogenomika, terapia, interferon, polimorfizm pojedynczego nukleotydu
