Zaburzenia mowy w różnych językach
U osób dotkniętych afazją agramatyczną i swoistymi zaburzeniami mowy występują trudności w przetwarzaniu czasowników. Kolejnym problemem jest zaburzenie tzw. struktury czasownik-argument, tj. liczby i typu elementów, których należy użyć z danym czasownikiem. Na przykład czasowniki „spać” i „budować” są odpowiednio nieprzechodnie i przechodnie i wymagają odpowiednio jednego i dwóch elementów uzupełniających: podmiotu oraz podmiotu i dopełnienia. Istnieje zapotrzebowanie na ustalenie, czy złożoność struktury argumentów zwiększa trudności leksykalne lub morfosyntaktyczne. Porównując francuski i hiszpański z baskijskim, językiem rozwijającym się w izolacji i rzadko badanym w kontekście zaburzeń mowy, można rzucić nowe światło na to zagadnienie. Dlatego też w ramach projektu CCVP (Cross-linguistic and Cross-population Verb Processing) prowadzona jest ocena wpływu złożoności struktury czasownik-argument w języku baskijskim, w którym forma czasownika jest przeważnie zgodna z podmiotem, dopełnieniem bliższym i dalszym, w porównaniu z językami francuskim i hiszpańskim, w których forma czasownika jest przeważnie zgodna tylko z podmiotem. Badacze będą też sprawdzać, czy opisane trudności mają wpływ na produkcję i rozumienie mowy oraz czy błędy są swoiste dla przetwarzania czasownika. Do tej pory naukowcy poszerzyli wiedzę na temat zaburzeń przetwarzania czasownika i struktury argumentu w afazji agramatycznej i swoistych zaburzeniach mowy. W projekcie opracowano konceptualny test, a w celu jego optymalizacji zidentyfikowano i wygenerowano bodźce, które eksperci uznali za adekwatne i użyteczne w całym Kraju Basków. Podczas tworzenia testów uwzględniane są właściwości charakterystyczne dla języka. Przyjęto innowacyjne podejście do tworzenia wszechstronnych zadań, które wykorzystuje właściwość pomijania zaimków. Zostało ono dobrze przyjęte i uznane za użyteczne przy ocenianiu dekodowania morfosyntaktycznego czasowników. Podobnie jest w przypadku zestawu danych dotyczących baskijskiego, francuskiego i hiszpańskiego, pozyskanych od osób dwujęzycznych, aby ustalić, jak ten sam deficyt ujawnia się strukturalnie w różnych językach. Test opracowano w formie aplikacji, użytecznej dla logopedów i naukowców. Do chwili obecnej oceniono w projekcie 30 osób dorosłych i 30 dzieci (w wieku od 5 do 10 lat): 3 osoby dorosłe z afazją agramatyczną, 5 osób dorosłych z innymi typami afazji i 18 dzieci ze swoistymi zaburzeniami mowy. Wśród uczestników było 30 osób jednojęzycznych, których językiem ojczystym jest francuski; 28 osób dwujęzycznych, dla których baskijski i hiszpański są językami ojczystymi i 28 osób jednojęzycznych, których językiem ojczystym jest hiszpański. Test będzie wykorzystany do dalszych badań dzieci ze swoistymi zaburzeniami mowy i dorosłych z afazją. Wstępne wyniki zaprezentowano na międzynarodowych konferencjach i warsztatach oraz rozpoczęto wspólne prace nad artykułem na temat deficytów struktury argumentu i czasownika w języku francuskim w przypadku swoistych zaburzeń mowy. Projekt CCVP dostarcza wiedzy na temat prawidłowego i zaburzonego przetwarzania czasowników w trzech językach o różnych właściwościach morfologicznych. Wyniki będą szczególnie istotne dla naukowców analizujących neuropsychologiczne podstawy gramatyki języków ludzkich w ogóle i przetwarzania czasowników w szczególności.
Słowa kluczowe
Zaburzenia mowy, baskijski, afazja agramatyczna, swoiste zaburzenia mowy, przetwarzanie czasowników, lingwistyka porównawcza
