Nanotechnologia a odpowiedzialność społeczna
W projekcie NANODIODE (Developing innovative outreach and dialogue on responsible nanotechnologies in EU civil society) uczestniczyli naukowcy, przedstawiciele przemysłu, pracownicy, politycy i obywatele, aby lepiej wdrożyć wartości i potrzeby społeczne do prac nad innowacyjnością. Uczestnicy projektu działali na rzecz współpracy między grupami zainteresowania poprzez wykorzystywanie nowych metod i strategii popularyzatorskich, szkoleń i działań edukacyjnych w tej innowacyjnej dziedzinie. Członkowie zespołu analizowali wcześniejsze, powiązane inicjatywy i uwzględnili wszystkie etapy procesu badawczo-rozwojowego. Przeprowadzili ankiety w wielu państwach członkowskich, aby ocenić postrzeganie nanotechnologii. Przeprowadzono prace, które pozwoliły uzyskać wartościowe dane, materiały i reporty, które umożliwiły wybór najlepszych praktyk i dostarczenie zaleceń dotyczących odpowiedzialnego zarządzania pracami badawczo-rozwojowymi w dziedzinie nanotechnologii. W projekcie NANODIODE zorganizowano działania zwiększające zaangażowanie, takie jak wystawy dostępne szerszej publiczności, debaty interesariuszy oraz warsztaty dotyczące polityki dla obywateli, użytkowników profesjonalnych i końcowych, jak również organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Dzięki projektowi powstała też seria filmów NanoTube, przedstawiająca specjalistów pracujących z użyciem różnych nanotechnologii. Do innych osiągnięć projektu należą prezentacje, artykuły, postery i biuletyny oraz około 20 reportów z działalności, arkuszy informacyjnych i streszczeń polityki, dostępnych na stronie internetowej projektu. Działania w ramach projektu pozwoliły interesariuszom lepiej się zrozumieć. Zaangażowanie i dialog ze stronami uczestniczącymi w rozwoju nanotechnologii pokazuje, jak wczesne uwzględnienie kwestii etycznych i społecznych może zwiększyć jakość badań i uzyskiwanych wyników. Oprócz możliwości nadal istnieją jednak ograniczenia dla skutecznego odpowiadania na wyzwania społeczne. Należą do nich złożone współzależności w polityce, badaniach i produkcji, które wpływają na decyzje. Poparcie wszystkich interesariuszy jest więc niezbędne dla przejścia do formuły badań i rozwoju lepiej uwzględniających kwestie społeczne. W projekcie zalecono trzy główne strategie zarządzania nanotechnologią. Jedną jest sprzyjanie skutecznemu wdrażaniu kwestii społecznych do prac badawczo-rozwojowych oraz edukacja. Kolejną jest dalsze udoskonalanie narzędzi, dzięki którym działania badawczo-rozwojowe będzie można lepiej dostosowywać do zapotrzebowania społecznego. Po trzecie należy dążyć do zinstytucjonalizowania mechanizmów zarządzania nanotechnologią. Prace w ramach projektu NANODIODE potwierdzają konieczność wdrażania kwestii społecznych w decyzje dotyczące prac badawczo-rozwojowych. Tylko w ten sposób nanotechnologie będą mogły przynieść realne korzyści społeczeństwu.
Słowa kluczowe
Kwestie społeczne, nanotechnologia, prace badawczo-rozwojowe, NANODIODE, zarządzanie nanotechnologią
