Wykorzystanie narzędzi cyfrowych do badania średniowiecznego pisma odręcznego
Zespół finansowanego ze środków UE projektu DIGIPAL (Digital resource and database of palaeography, manuscripts and diplomatic) badał angielskie pismo odręczne z okresu od XI w. n.e. poprzez połączenie cyfrowych katalogów, opisów pisma odręcznego oraz obrazów dokumentów i ich poszczególnych form literowych. W tym celu szukano odpowiedzi na podstawowe pytania — czym jest pismo odręczne i w jaki sposób można je opisać. Zespół projektu opracował internetowe oprogramowanie typu open-source do analizy pisma odręcznego, a następnie zastosował je do materiału w piśmie wernakularnym pochodzącego z Anglii, a także do ksiąg, dokumentów i innych przedmiotów zawierających takie pismo odręczne. Obejmuje to całkowicie nowy model i sposób opisywania pisma, który umożliwia badaczom dodawanie adnotacji na obrazach, badanie danych wizualnych i werbalnych oraz przekazywanie tego opisu innym osobom. Za pomocą oprogramowania można badać dowolne pismo — obecnie jest ono wykorzystywane do badania alfabetu łacińskiego, greckiego i hebrajskiego. Ponadto oprogramowanie jest stosowane do badania inskrypcji w kamieniu, napisów na monetach, rękopisów i dekoracji rękopisów z czasów starożytnych, średniowiecznych i nowożytnych. Zespół projektu DIGIPAL wykorzystał te ramy do stworzenia bazy danych treści dotyczących angielskich minuskuł wernakularnych. Baza danych jest powszechnie dostępna na stronie internetowej projektu. Zawiera ponad 900 obrazów średniowiecznego pisma odręcznego oznaczonych ponad 60 000 obrazów liter z adnotacjami. Badacze wprowadzili nowe metody w zakresie paleografii ilościowej i cyfrowej, które wcześniej były bardzo trudne do zastosowania w praktyce, a które zapewniają nowe sposoby badania i opisywania pisma odręcznego, które już okazały się bardzo skuteczne i wpłynęły na badania nie tylko w dziedzinie historii, literatury i paleografii, ale także w naukach informatycznych. W wyniku projektu powstało wiele publikacji naukowych. Przede wszystkim zorganizowano około 70 wykładów i debat, a także opublikowano monografię na temat angielskiego pisma wernakularnego, opracowano zbiór podejść do cyfrowej paleografii (w druku), wydano 11 artykułów w pismach branżowych i książkach oraz 8 dokumentów roboczych. Zespół projektu DIGIPAL po raz pierwszy udostępnił kompletny korpus istniejących przykładów angielskiego pisma wernakularnego. Stanowi on pierwsze kompleksowe źródło informacji na temat angielskiego pisma wernakularnego z danego okresu. Ponadto zespół opracował nowe sposoby badania pisma, historycznego lub współczesnego, które są coraz częściej wykorzystywane na szeroką skalę i które już zmieniły sposób, w jaki myślimy o piśmie.
Słowa kluczowe
Średniowieczne pismo odręczne, angielskie pismo wernakularne, DIGIPAL, paleografia
