Skuteczne leczenie zakażenia wścieklizną
Wścieklizna to choroba w 100% śmiertelna. Jej patogeneza jest słabo poznana, co ogranicza możliwości opracowania racjonalnych strategii interwencji. Głównym celem finansowanego ze środków UE projektu ASKLEPIOS (Advanced studies towards knowledge on lyssavirus encephalitis pathogenesis improving options for survival) było znalezienie cząstek antywirusowych, które będzie można wykorzystać do leczenia pacjentów z rozwiniętymi klinicznymi objawami wywołanymi zakażeniem wirusem wścieklizny. Patogeneza wścieklizny to złożony proces, na który wpływ ma wiele czynników. Poprzednie badania wykazały, że przy zakażeniu wścieklizną równie ważną rolę odgrywa zarówno odpowiedź wirusa, jak i gospodarza. Z tego powodu opracowanie skutecznej terapii skojarzonej przeciwko wściekliźnie wymaga znalezienia związków, które będą jednocześnie blokować replikację wirusa oraz zapobiegać niekorzystnym odpowiedziom gospodarza zgodnie z tzw. hipotezą dwóch uderzeń. Aktywność cząstek antywirusowych przy zakażeniu wścieklizną zbadano na hodowlach komórek. Wyniki tego badania dowiodły, że interferon typu I, sorafenib będący inhibitorem kinazy MAP, rybawiryna oraz favipiravir w stężeniach niecytotoksycznych zaburzają proces multiplikacji wirusa w hodowli. Co ważne, po skojarzeniu IFN-β z rybawiryną, favipiravirem lub sorafenibem naukowcy zaobserwowali addytywny efekt hamujący. Inhibitory odpowiedzi gospodarza zostały następnie poddane badaniu przesiewowemu in vivo na mysich modelach zakażenia wścieklizną. Badacze zidentyfikowali związki hamujące niekorzystne odpowiedzi gospodarza przy zakażeniu wirusem wścieklizny i wydłużyli przeżywalność zwierząt zakażonych na potrzeby doświadczenia. Uzyskane wyniki pozwoliły zaprojektować nową terapię skojarzoną. Dalsze doświadczenia in vivo wykazały, że terapie skojarzone zwiększają szanse zarażonych myszy na przeżycie. Wirus wścieklizny ma w pełni neurotropiczną naturę i działa wyłącznie na ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Z tego powodu składniki terapeutyczne muszą docierać do mózgu nawet po podaniu do naczyń obwodowych. Zespół ASKLEPIOS odkrył, że mannitol skutecznie zwiększa przepuszczalność bariery krew-mózg i ułatwia dostarczanie leków do OUN. Wyniki projektu ASKLEPIOS to ogromny postęp w leczeniu wścieklizny, mimo że dotąd nie znaleziono jeszcze skutecznego leku przeciw tej chorobie. Większość związków zidentyfikowanych podczas projektu ASKLEPIOS jest już zarejestrowanymi lekami i może być wykorzystywana w nowych terapiach skojarzonych.
Słowa kluczowe
Wścieklizna, ASKLEPIOS, replikacja wirusa, niekorzystna odpowiedź gospodarza, interferony
