Czynniki ryzyka rozwoju szpiczaka mnogiego
MGUS to bezobjawowy stan przednowotworowy, w którym tworzone przez organizm immunoglobuliny zawierają odbiegający od normy fragment nazywany szpiczakiem lub białkiem M. Białko M jest wyznacznikiem nieprawidłowej proliferacji komórek plazmatycznych, charakterystycznej cechy szpiczaka mnogiego. U wszystkich pacjentów ze szpiczakiem mnogim wcześniej wystąpił stan MGUS, jednak nie u każdego pacjenta z MGUS dochodzi do rozwinięcia się nowotworu. Jednakże obecnie nie istnieją żadne metody pozwalające przewidzieć wynik MGUS i ryzyko przejścia tego stanu w szpiczaka mnogiego. Zgromadzone dowody wskazują na istnienie problemu klinicznego, jakim jest zakrzepica, na którą cierpi wielu pacjentów ze szpiczakiem mnogim. Co ciekawe, u pacjentów z MGUS występuje zwiększone ryzyko zakrzepicy żylnej i tętniczej, jednak dokładne działanie tego mechanizmu nie jest znane. W ramach finansowanego z funduszy UE projektu MGUS PROGNOSIS przeprowadzono długoterminowe badanie kohortowe AGES-Reykjavik nad zachorowalnością i śmiertelnością osób z i bez MGUS, obejmujące 5700 kobiet i mężczyzn w podeszłym wieku. W pierwszej kolejności wszyscy uczestnicy zostali poddani badaniu przesiewowemu pod kątem obecności białka M. Następnie porównano wyniki pacjentów z i bez MGUS pod kątem przeżycia, zakrzepicy, progresji nowotworu i otyłości. Dokonano również dodatkowych analiz mających na celu oszacowanie ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego oraz wykrycie powiązań z dietą i chorobami kości. Uzyskane wyniki pokazały, że MGUS występuje 5,3% badanych osób, zaś u 0,6% wykryto MGUS o łańcuchach lekkich. Ogólnie rzecz biorąc, wskaźnik przeżycia pacjentów z MGUS jest gorszy niż w przypadku pacjentów bez MGUS, nie wykryto za to żadnego związku między otyłością a zwiększonym ryzykiem wystąpienia MGUS, jednakże otyłość zwiększa ryzyko przejścia MGUS w nowotwór złośliwy. Ponadto wyniki badania sugerują, że ścisłe przestrzeganie tradycyjnej islandzkiej diety – składającej się z solonego/wędzonego mięsa i ryb, islandzkiej wersji kaszanki i wątrobianki, chleba żytniego i mleka – zmniejsza ryzyko wystąpienia MGUS w późniejszym okresie życia. Podobnie, przestrzeganie diety zawierającej dużo warzyw i owoców zmniejsza ryzyko wystąpienia MGUS o łańcuchach lekkich. Podsumowując, projekt dostarczył ważnych informacji na temat potencjalnych czynników ryzyka rozwoju MGUS i szpiczaka mnogiego. Jego wyniki stały się podstawą dla obejmującego niemal 50% populacji Islandii ogólnonarodowego badania przesiewowego iStopMM, którego celem jest identyfikacja pacjentów wysokiego ryzyka.
Słowa kluczowe
Czynnik ryzyka, szpiczak mnogi, MGUS, MGUS PROGNOSIS, otyłość