Starania, aby Serbia stała się ośrodkiem badań biomedycznych
Nanocząstki magnetyczne mają zdolność spontanicznego akumulowania się w guzie nowotworowym lub celowania bezpośrednio w komórki nowotworowe, oszczędzając dzięki temu zdrowe tkanki. Pod wpływem oscylacyjnego pola magnetycznego nanocząstki te uwalniają ciepło (hipertermia magnetyczna), a ich funkcjonalizacja za pomocą określonych radionuklidów lub leków zapewnia dodatkowe działanie przeciwnowotworowe.
Wzmocnienie infrastruktury badań biomedycznych
W ramach finansowanego przez UE projektu MAGBIOVIN Instytut Badań Jądrowych Vinča Uniwersytetu w Belgradzie w Serbii uzyskał znaczące wsparcie w celu zwiększenia jego potencjału badawczego w dziedzinie nanocząstek magnetycznych. Jak wyjaśnia koordynator projektu dr Bratislav Antic: „Przed uruchomieniem projektu MAGBIOVIN nie tylko nie posiadaliśmy odpowiedniej infrastruktury, ale również brakowało przepisów zgodnych z unijnym prawem w sprawie badań dotyczących nanocząstek magnetycznych. Inicjatywa zapewniła niezbędną pomoc w realizacji projektów badawczych z dziedziny biomedycyny, badań z wykorzystaniem próbek biologicznych i zwierząt doświadczalnych, a także w rozwiązywaniu bieżących problemów”. Dzięki realizacji projektu MAGBIOVIN zmodernizowano infrastrukturę badawczą Instytutu Vinča, tak by dorównywała renomowanym instytutom badawczym w UE, a także zorganizowano najnowocześniejsze szkolenia personelu w czołowych ośrodkach badawczych Unii. Ważnym dokonaniem projektu jest utworzenie centrum doskonałości i ulepszenie struktury organizacyjnej instytutu poprzez zaangażowanie przewodniczącego EPB i kilku innych członków zespołu (jednego doktoranta, dwóch absolwentów studiów doktorskich i kierownika projektu), którzy pozostali w Vinča po zakończeniu projektu, aby zadbać o kontynuację badań w przyszłości. Partnerzy opracowali cykl stosowanych badań biomedycznych, który obejmuje wszystkie etapy – od koncepcji po testy in vivo w środowisku – które według dr. Antica „początkowo były niemal wyłącznie skoncentrowane na naukach podstawowych”. Szczególną uwagę zwrócono również na zarządzanie własnością intelektualną, do którego w przeszłości serbskie środowisko naukowe nie przykładało należytej wagi. Dalsze działania w ramach projektu obejmowały organizację siedmiu dedykowanych międzynarodowych warsztatów prowadzonych przez unijnych ekspertów w tej dziedzinie oraz konferencji, a także przygotowanie sześciu obszernych programów szkoleniowych dla członków zespołu projektowego. Dużo wysiłku włożono też w tworzenie sieci kontaktów i poprawę mobilności na poziomie regionalnym i europejskim, ustanawiając międzynarodowe partnerstwa i ramy komunikacji z zainteresowanymi stronami.
Przebieg badań
Część eksperymentalna projektu koncentrowała się na opracowaniu nanocząstek magnetycznych na potrzeby terapii onkologicznych. Naukowcy zaprojektowali, przygotowali i scharakteryzowali nanocząstki tlenku żelaza, a następnie zastosowali powłoki dla poprawy ich biozgodności i właściwości farmakokinetycznych. Co więcej, nanocząstki magnetyczne zostały przez nich oznakowane szeregiem różnych radioizotopów z myślą o zastosowaniach diagnostycznych i terapeutycznych. Następnie uczeni z powodzeniem dokonali ewaluacji farmakokinetyki i siły strategii kombinatorycznej, wykorzystując hipertermię magnetyczną i terapię radionuklidami na zwierzęcych modelach raka.
Przyszłość metody
„Dysponując sprzętem i technikami do produkcji wysokiej jakości nanocząstek magnetycznych, ich powlekania i znakowania radioizotopami, a także zaawansowanymi modelami chorób ludzi, takich jak nowotwory, mogliśmy położyć solidne fundamenty pod przyszłe badania”, podkreśla dr Antic. Plany na przyszłość obejmują opracowanie terapii opartych na celowanym dostarczaniu leków przeciwnowotworowych za pośrednictwem nanocząstek magnetycznych, a także na modulacji układu odpornościowego za pomocą szczepionek. Ponadto instytut dąży do opracowania elektrochemicznych detektorów komórek rakowych lub metabolitów ich aktywności, wykorzystujących nanocząstki, przeznaczonych do wczesnego wykrywania raka. Uczestnicy projektu MAGBIOVIN wspólnymi siłami pomogli stworzyć warunki dla rozwoju potencjału badawczego Instytutu Vinča, czyniąc go instytucją konkurencyjną w stosunku do innych wiodących instytutów badawczych w UE. Oczekuje się, że opracowanie wysoce aktywnych leków przeciwnowotworowych i technologii do diagnozowania raka przyczyni się do pozyskania środków z Komisji Europejskiej i przyciągnięcia inwestorów, a także rozwinięcia potencjału lokalnych firm farmaceutycznych w dziedzinie teranostyki.
Słowa kluczowe
MAGBIOVIN, nanocząstki magnetyczne, badania biomedyczne, Serbia, przeciwnowotworowe, model, radioznacznik, znakowanie izotopem, hipertermia magnetyczna, Instytut Badań Jądrowych Vinča, farmakokinetyczne, powłoka, radioizotop
