Komórki macierzyste w regeneracji stawu kolanowego
Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego charakteryzuje się zmniejszeniem ilości chrząstki stawowej w stawach, czego następstwem są zmiany w budowie kości. Badania prowadzone na modelach zwierzęcych wykazały, że chirurgiczna implantacja komórek macierzystych pochodzących z tkanki tłuszczowej usprawnia regenerację zwłókniałej tkanki chrzęstnej. Komórki macierzyste pochodzące z tkanki tłuszczowej stanowią mniej bolesne rozwiązanie w porównaniu do innych terapii komórkowych, w których niezbędne jest pobranie autologicznych chondrocytów. Naukowcy biorący udział w finansowanym przez UE projekcie "Adipose derived stromal cells for osteoarthritis" (ADIPOA) zajęli się badaniem skuteczności terapii polegającej na wykorzystaniu autologicznych komórek macierzystych pochodzących z tkanki tłuszczowej u zwierząt oraz u ludzi. Innowacyjna metoda leczenia choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego polega na śródstawowym wstrzyknięciu komórek macierzystych pochodzących z tkanki tłuszczowej zamiast wykonania wszczepu chirurgicznego. Na początek uczestnicy projektu zajęli się scharakteryzowaniem i przetworzeniem komórek macierzystych pochodzących z tkanki tłuszczowej w celu zoptymalizowania ochrony tkanki chrzęstnej poprzez badania in vivo. Badania na zwierzętach potwierdziły bezpieczeństwo i skuteczność terapii z użyciem komórek macierzystych pochodzących z tkanki tłuszczowej oraz reakcję na dawkę. Te dane przedkliniczne posłużyły następnie do uzyskania niezbędnych pozwoleń oraz przygotowania fazy I badań klinicznych z udziałem ludzi. Do badania pilotażowego w ramach fazy I zgłoszonych zostało osiemnastu pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego, u których konieczne było przeprowadzenie alloplastyki i przeprowadzono testy z użyciem trzech różnych poziomów dawkowania komórek macierzystych pochodzących z tkanki tłuszczowej. Na podstawie badań klinicznych oraz rezonansu magnetycznego ustalono, że zwiększenie funkcjonalności oraz ograniczenie bólu zaobserwowano w szczególności w grupie, u której zastosowano niską dawkę. Po upływie jednego roku od terapii z wykorzystaniem komórek macierzystych pochodzących z tkanki tłuszczowej tylko 2 spośród 18 pacjentów wymagających wcześniej alloplastyki zgłosiło chęć wykonania tego zabiegu. Potwierdzono również bezpieczeństwo produktu oraz realność tej terapii. Efektem prac prowadzonych w ramach projektu było kilka publikacji w międzynarodowych pismach specjalistycznych, 12 publikacji w Internecie oraz 8 artykułów prasowych. Poza wywiadami w radiu i telewizji wyniki zaprezentowano również na międzynarodowych spotkaniach i sympozjach naukowych. Co najważniejsze, jeden z partnerów projektu złożył wniosek patentowy związany z działaniem parakrynnym komórek macierzystych pochodzących z tkanki tłuszczowej. Dzięki temu testowi można szybko prognozować reakcje pacjentów na komórkowe terapie przeciwzapalne, a wyniki można wykorzystać w terapii innych nieuleczalnych chorób, w których występują stany zapalne. Ustalenia uczestników projektu zostaną w przyszłości poddane dalszym analizom w ramach fazy IIB kontrolowanej próby. Pozytywne wyniki nie tylko przyniosą korzyści pacjentom i klinicystom, ale również zwiększą konkurencyjność UE na wartym miliardy dolarów rynku medycyny regeneracyjnej.
Słowa kluczowe
Komórki macierzyste, kolano, choroba zwyrodnieniowa stawów, alloplastyka, tłuszczowy, komórki zrębowe
