Transformacja osiedli w przestrzeń publiczną przyjazną dla dzieci
Zdaniem naukowców realizujących finansowany ze środków Unii Europejskiej projekt CIVITAS Metamorphosis, dobrze zaprojektowane i zrównoważone osiedle to miejsca, w którym dzieci mogą bawić się przed blokiem czy domem bez obaw o swoje bezpieczeństwo. W związku z tym celem projektu jest transformacja osiedli w całej Europie z dzielnic promujących kierowców w miejsca przyjazne dla dzieci i oferujące wysoki standard życia wszystkim mieszkańcom, niezależnie od wieku. „Gdyby mieszkańcy postanowili zbudować basen z piłeczkami dla dzieci na osiedlowym parkingu, prawdopodobnie już po chwili odwiedziłaby ich policja”, wyjaśnia Karl Reiter, badacz i były koordynator projektu CIVITAS Metamorphosis. „Wystarczy jednak wstawić go do bagażnika zaparkowanego tam samochodu – wtedy mieszkańcy nie złamią prawa. Mimo tego, że samochód nadal stoi w przestrzeni publicznej, to właśnie osoby zmotoryzowane są uprzywilejowane i mają wyłączne prawo do tego, by z niej skorzystać. W związku z tym priorytetem projektu CIVITAS Metamorphosis było rozwiązanie problemu nierówności w korzystaniu ze zdominowanej przez samochody przestrzeni publicznej. „Naszym celem było stworzenie przestrzeni dla ludzi – zwłaszcza dzieci – zamiast dla maszyn”, dodaje Reiter.
Przestrzeń publiczna zaprojektowana na nowo
Zespół projektu CIVITAS Metamorphosis postanowił zakwestionować taki stan rzeczy i zająć się powiązaną z nim dyskryminacją. „Z punktu widzenia korzystania z przestrzeni publicznej, kierowcy cieszą się preferencyjnym traktowaniem wyłącznie ze względu na fakt posiadania samochodu”, tłumaczy Reiter. „Ten rodzaj dyskryminacji jest akceptowany w tak dużym stopniu, że stanowi część przepisów dotyczących ruchu drogowego w większości państw członkowskich UE”. Zespół projektu przeprowadził szereg inicjatyw promujących korzyści wynikające z równego dostępu do przestrzeni publicznej, obejmujących stworzenie przeszło 200 tymczasowych przestrzeni bez samochodów w ramach 65 osiedli i dzielnic w całej Europie, w tym w miastach takich jak Graz, Monachium, Merano, Zurych, Southampton, Tilburg czy Alba Iulia. Wiele z tych inicjatyw, realizowanych w dużej części przez dzieci w wieku szkolnym, obejmowały różne działania – od ustanawiania zakazów wjazdu samochodów na ulice oraz zakazy parkowania przy ulicach, aż po przekształcanie parkingów w miejsca spędzania wolnego czasu. Inicjatywy przyniosły bezpośrednie korzyści ponad 150 000 osobom, z czego 30 000 brało w nich aktywny udział. „Tego rodzaju pozornie banalne inicjatywy otworzyły wielu osobom oczy na większy problem, a uczestnicy dostali zastrzyk motywacji do działania na rzecz wprowadzenia tych tymczasowych zmian na stałe”, mówi Reiter. Aby im w tym pomóc, zespół projektu opracował listę najlepszych praktyk dotyczących promowania ważnej roli, jaką odgrywa przestrzeń publiczna. Badacze opublikował także broszury informacyjne i zalecenia dla urbanistów, które mogą przydać się podczas projektowania ulic przyjaznych dla dzieci oraz upraszczania procedur związanych z zatwierdzaniem projektów, których celem jest tworzenie ulic bez samochodów. Wszystkie materiały są dostępne za darmo na stronie projektu.
W zgodzie z Zielonym Ładem
Zespół projektu ma teraz nowy cel: skłonić UE do podjęcia działań na rzecz zakończenia dyskryminacji w dostępie do przestrzeni publicznej, zwłaszcza w gęsto zaludnionych obszarach miejskich, wykorzystując do tego rezultaty swoich inicjatyw pilotażowych. „Kwestia sprawiedliwego korzystania z przestrzeni publicznej jest bezpośrednio związana z szybszą, bardziej zrównoważoną mobilnością, jest więc w pełni zgodna z postanowieniami Europejskiego Zielonego Ładu”, dodaje Reiter. Zespół projektu współpracował z miastami partnerskimi nad wdrażaniem działań promujących sprawiedliwe korzystanie z przestrzeni publicznej. Badacze prowadzili również rozmowy z innymi miastami, które chciały dowiedzieć się więcej na temat tworzenia przyjaznych przestrzeni publicznych. „Mieszkańcy będą coraz częściej dopominać się o zrównoważoną przestrzeń publiczną, więc jestem pewien, że wkrótce coraz więcej miast Europy zacznie wdrażać wiele z pomysłów, jakie powstały podczas realizacji projektu CIVITAS Metamorphosis”, podsumowuje Reiter.
Słowa kluczowe
CIVITAS Metamorphosis, przestrzeń publiczna, samochody, brak samochodów, osiedle, sąsiedztwo, przyjazne dzieciom, Zielony Ład
