Od żagli do pary
Od handlu przez odkrycia geograficzne i konflikty zbrojne po rozrywkę, sektor morski wywarł ogromny wpływ na społeczeństwo – wpływ, który sięga najwcześniejszych cywilizacji i jest widoczny po dziś dzień w postaci nowoczesnych statków towarowych. Jednak pomimo jego ważnej roli historycznej wiemy zaskakująco niewiele o przeszłości żeglugi na Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym. Teraz może się to zmienić. Dzięki finansowanemu przez UE projektowi SeaLiT każdy może poznać fascynujący okres, w którym żegluga morska przeszła z żaglowców na parostatki na tych połączonych akwenach wewnętrznych. „Ten projekt bada przejście od żeglugi żaglowej do parowej i jej wpływ na społeczność żeglarzy na Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym między 1850 a 1920 rokiem”, mówi Apostolos Delis, badacz z greckiego Centrum Historii Morskiej w Instytucie Studiów Śródziemnomorskich FORTH i koordynator projektu SeaLiT. Projekt wspierany przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych koncentrował się na skutkach tej transformacji technologicznej dla ludzi morza i społeczności morskich, których sposób życia uległ radykalnej zmianie po wynalezieniu silnika parowego. Zespół analizuje wpływ pary na morski rynek pracy, relacje między armatorami, kapitanami i załogami, życie na pokładzie statku i na lądzie oraz przedsiębiorstwa, społeczności, handel i żeglugę.
Książki i mapy
Nie był to jednak po prostu kolejny naukowy projekt badawczy. Jego celem było umożliwienie kontaktu z historią jak największej liczbie osób, w tym innym badaczom, entuzjastom morza, a nawet dzieciom w wieku szkolnym. „Od samego początku chcieliśmy zadbać o to, by nasze odkrycia dotarły do ogółu społeczeństwa, czy to poprzez artykuły w czasopismach i gazetach, wywiady telewizyjne, czy też poprzez stworzenie gry planszowej”, tłumaczy Delis. Zanim przejdziemy do gry planszowej, zacznijmy od książek i map. Ważnym osiągnięciem projektu jest publikacja tomu „Mediterranean Seafarers in Transition; Maritime Labour, Communities, Shipping and the Challenges of Industrialization 1850s - 1920s”. Ten obszerny tom, złożony z 17 rozdziałów autorstwa 21 badaczy, dogłębnie analizuje takie tematy, jak praca i społeczności morskie oraz żegluga towarowa i pasażerska. „Książka wnosi istotny wkład w wiele aspektów badań śródziemnomorskiej historii morskiej i zawiera szeroki zakres interesujących studiów przypadków i wnikliwych analiz”, zauważa Delis. Uzupełnieniem publikacji jest SeaLiT ResearchSpace, internetowa baza danych dotyczących historii morskiej, oraz dwie interaktywne mapy cyfrowe. Mapa Ship Voyages wykorzystuje rzeczywiste dzienniki okrętowe do wizualizacji tras statków handlowych, natomiast mapa Ship Operation Services analizuje różne usługi, które były niezbędne do funkcjonowania przemysłu żeglugowego.
Wciągająca gra planszowa
Powstała też gra planszowa, o której już wspomnieliśmy. „Uczestnicy tej gry edukacyjnej wcielają się w żaglowce lub statki parowe, odkrywając świat żeglugi morskiej i stawiając czoło niebezpieczeństwom związanym z handlem, takim jak wojny, epidemie, naprawy i zmieniające się stawki frachtowe”, wyjaśnia Delis. Gra ma służyć jako narzędzie do nauczania historii morskiej i gospodarczej oraz historii Morza Śródziemnego i Czarnego, a także historii technologii i handlu. „Dzięki szybkiemu tempu i wymagającym scenariuszom gra rozwija umiejętność rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji – a wszystko to podczas zabawy w żeglowanie po pełnym morzu”, dodaje Delis. Gdy zarówno uczniowie, jak i dorośli dobrze się bawią, odkrywając historię morską, Delis już pracuje nad swoim kolejnym projektem badawczym dotyczącym historii żeglugi.
Słowa kluczowe
SeaLiT, żeglarstwo, żagle, para, Morze Śródziemne, Morze Czarne, morski, statek, żegluga
