Od żagli do pary
Od handlu przez odkrycia geograficzne i konflikty zbrojne po rozrywkę, sektor morski wywarł ogromny wpływ na społeczeństwo – wpływ, który sięga najwcześniejszych cywilizacji i jest widoczny po dziś dzień w postaci nowoczesnych statków towarowych. Jednak pomimo jego ważnej roli historycznej wiemy zaskakująco niewiele o przeszłości żeglugi na Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym. Teraz może się to zmienić. Dzięki finansowanemu przez UE projektowi SeaLiT(odnośnik otworzy się w nowym oknie) każdy może poznać fascynujący okres, w którym żegluga morska przeszła z żaglowców na parostatki na tych połączonych akwenach wewnętrznych. „Ten projekt bada przejście od żeglugi żaglowej do parowej i jej wpływ na społeczność żeglarzy na Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym między 1850 a 1920 rokiem”, mówi Apostolos Delis, badacz z greckiego Centrum Historii Morskiej(odnośnik otworzy się w nowym oknie) w Instytucie Studiów Śródziemnomorskich FORTH i koordynator projektu SeaLiT. Projekt wspierany przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie) koncentrował się na skutkach tej transformacji technologicznej dla ludzi morza i społeczności morskich, których sposób życia uległ radykalnej zmianie po wynalezieniu silnika parowego. Zespół analizuje wpływ pary na morski rynek pracy, relacje między armatorami, kapitanami i załogami, życie na pokładzie statku i na lądzie oraz przedsiębiorstwa, społeczności, handel i żeglugę.
Książki i mapy
Nie był to jednak po prostu kolejny naukowy projekt badawczy. Jego celem było umożliwienie kontaktu z historią jak największej liczbie osób, w tym innym badaczom, entuzjastom morza, a nawet dzieciom w wieku szkolnym. „Od samego początku chcieliśmy zadbać o to, by nasze odkrycia dotarły do ogółu społeczeństwa, czy to poprzez artykuły w czasopismach i gazetach, wywiady telewizyjne, czy też poprzez stworzenie gry planszowej”, tłumaczy Delis. Zanim przejdziemy do gry planszowej, zacznijmy od książek i map. Ważnym osiągnięciem projektu jest publikacja tomu „Mediterranean Seafarers in Transition; Maritime Labour, Communities, Shipping and the Challenges of Industrialization 1850s - 1920s”(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Ten obszerny tom, złożony z 17 rozdziałów autorstwa 21 badaczy, dogłębnie analizuje takie tematy, jak praca i społeczności morskie oraz żegluga towarowa i pasażerska. „Książka wnosi istotny wkład w wiele aspektów badań śródziemnomorskiej historii morskiej i zawiera szeroki zakres interesujących studiów przypadków i wnikliwych analiz”, zauważa Delis. Uzupełnieniem publikacji jest SeaLiT ResearchSpace(odnośnik otworzy się w nowym oknie), internetowa baza danych dotyczących historii morskiej, oraz dwie interaktywne mapy cyfrowe. Mapa Ship Voyages(odnośnik otworzy się w nowym oknie) wykorzystuje rzeczywiste dzienniki okrętowe do wizualizacji tras statków handlowych, natomiast mapa Ship Operation Services(odnośnik otworzy się w nowym oknie) analizuje różne usługi, które były niezbędne do funkcjonowania przemysłu żeglugowego.
Wciągająca gra planszowa
Powstała też gra planszowa, o której już wspomnieliśmy. „Uczestnicy tej gry edukacyjnej wcielają się w żaglowce lub statki parowe, odkrywając świat żeglugi morskiej i stawiając czoło niebezpieczeństwom związanym z handlem, takim jak wojny, epidemie, naprawy i zmieniające się stawki frachtowe”, wyjaśnia Delis. Gra ma służyć jako narzędzie do nauczania historii morskiej i gospodarczej oraz historii Morza Śródziemnego i Czarnego, a także historii technologii i handlu. „Dzięki szybkiemu tempu i wymagającym scenariuszom gra rozwija umiejętność rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji – a wszystko to podczas zabawy w żeglowanie po pełnym morzu”, dodaje Delis. Gdy zarówno uczniowie, jak i dorośli dobrze się bawią, odkrywając historię morską, Delis już pracuje nad swoim kolejnym projektem badawczym dotyczącym historii żeglugi.
