Yenilikçi akuaponik modeli, sürdürülebilir su ürünleri yetiştiriciliğine yol gösteriyor Sürdürülebilir balıkçılık, hassas deniz ekosistemlerini iklim değişikliğine karşı korumada hayati bir öneme sahip. Bu amaçla, Karadeniz bölgesindeki geleneksel balık yetiştiricilerinin daha sürdürülebilir su ürünleri yetiştiriciliği yöntemlerine yönelmelerine yardımcı olmak amacıyla bir rehber oluşturuldu. Food and Natural Resources © Scharfsinn, Shutterstock Karadeniz son derece büyük ekonomik fırsatlar sunarken, deniz kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı, balık stoklarının uzun süreli yaşama kapasitesini korumada hayati bir öneme sahip. Olası çözümlerden biri de akuaponik. Bu sürdürülebilir üretim konsepti, ticari amaçlı balık yetiştiriciliği ile hidroponik bitki yetiştiriciliğini bir araya getiriyor. Akuaponik sistemlerde, balık gübresi direkt olarak veya bakteriler amonyağı nitritlere veya nitratlara dönüştürdükten sonra bitkilere besin sağlıyor. ECOFISH (Research on the potential conversion of conventional fish farms into organic by establishing a model and good practice guide) proje koordinatörü ve Romanya Bükreş Zirai Bilimler ve Veterinerlik Üniversitesi profesörü Adrian Turek-Rahoveanu, “Akuaponik sisteminin en büyük avantajı, sebzeler ve balıklar olmak üzere iki üretim akışının tek bir balık yemi girdisi ile elde edilmesidir.” diye açıklıyor. “Sebze üretimi, sürekli su ve besin tedariki sayesinde son derece verimli bir hal aldı. Sebzeler dikey olarak da yetiştirilebiliyor, bu da ihtiyaç duyulan arazi oranını azaltıyor. Herbisit veya pestisit kullanımı gerekmiyor.” Bununla birlikte, akuaponiklerin başlangıçta yüksek yatırım maliyetleri ve özel uzmanlık gerektiriyor olması da en büyük zorluklardan biri. Turek-Rahoveanu, “Personelin hem balıklar hem de yetiştirilecek bitkiler hakkında bilgi sahibi olması gerekiyor." diye ifade ediyor. “Su pompalarının sürekli çalışması gerekiyor, bu da elektrik maliyetlerini artırıyor.” Bu engellerin aşılması, bölgenin küresel ısınma, kuraklık ve azalan su kaynakları karşısında daha dirençli hale gelmesine yardımcı olabilir. “Akuaponik sistemler çevreye veya iklime bağlı değildir." diye ekliyor. “Kontrollü sıcaklığa sahip alanlarda bulunurlar ve topraktan bağımsızdırlar.” Çevre dostu su ürünleri yetiştiriciliği Bu bağlamda, bölgede akuaponik sistemleri teşvik etmek amacıyla Romanyalı partnerlerle birlikte ECOFISH projesi hayata geçirildi. Bu araştırma, Marie Skłodowska-Curie Actions programı desteğiyle gerçekleştirildi. Turek-Rahoveanu, “Amacımız, su ürünleri işletmelerinin daha çevre dostu önlemler almalarına, daha fazla kaynak verimliliği elde etmelerine ve mamullerine daha fazla değer katmalarına yardımcı olmaktı." diye açıklıyor. Bunu başarmak için proje ekibi, akuaponik bir üretim platformu geliştirmek amacıyla birkaç araştırma enstitüsünü ve üniversiteyi bir araya getirdi. Romanya’nın güneydoğu bölgesindeki balık çiftlikleri üzerine bir çalışma yapıldı. Elde edilen sonuçlar, bir akuaponik devridaim sisteminin tasarımında kullanıldı. Model, bölgedeki mevcut balık yetiştiricileri gibi potansiyel hak sahiplerinin yanı sıra, sürdürülebilir su ürünleri yetiştiriciliğinin ekonomik olanaklarıyla ilgilenen girişimcilerin de gereksinimlerini karşılayacak şekilde tasarlandı. Turek-Rahoveanu, “Teknolojik yönleri tanımlamanın yanı sıra, ekonomik riskleri ve balık çiftliklerinin ekonomik rekabet güçlerini artırmak üzere akuaponikleri nasıl kullanabileceklerini de değerlendirdik." diyor. Bu bulgular, ‘Economic Feasibility Analysis in Aquaponics’ (Akuaponik’te Ekonomik Fizibilite Analizi) gibi proje belgelerinde mevcuttur. Projedeki akuaponik modeli, bölgedeki balık yetiştiricilerinin yanı sıra, balık, kerevit ve karides yetiştirme potansiyeli olan yerel topluluklara da yoğun bir biçimde yayıldı. Balık yetiştiriciliğinin geleceği ECOFISH proje konsorsiyumu, bu çalışmayı geliştirmeye devam etmeyi amaçlıyor. Detaylı araştırmalar kapsamında, çok daha yüksek bir üretim verimliliği elde etmek amacıyla devridaim sistemleri derinlemesine incelenecektir. Bu çalışma, Karadeniz bölgesindeki ülkelere balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliğini daha sürdürülebilir hale getirebilmeleri için çağrıda bulunan 2018 Sofia Ministerial Declaration - 2018 Sofya Bakanlık Deklarasyonu ile son derece uyumludur. Turek-Rahoveanu, “Bu projeye katılan araştırma ekibi, şu anda Romanya’nın güneydoğu bölgesinde kurulması planlanan akuaponik balık çiftlikleri için daha detaylı iş planları hazırlıyor." diye ifade ediyor. “Bu inovasyonun bölgeye ekonomik ve çevresel faydalar sağlayacağından eminiz.” Proje ekibinin Romanya’da ilk akuaponik balık çiftliklerinin kurulmasına tanık olmayı sabırsızlıkla beklediğini belirten Turek-Rahoveanu, sözlerine şöyle devam ediyor: “Projemiz, araştırma ekiplerimizin verdiği destek ve tavsiyelerle bu süreçte yer almış olacak.” Keywords ECOFISH, su ürünleri yetiştiriciliği, akuaponik, sürdürülebilir, deniz, balık, Karadeniz
