Wyznaczanie trendów w nauce: Walenie mają wielorybi ubaw dzięki wielkiemu mózgowi – mówią wnioski z badań

U ludzi wyewoluowały wielkie głowy, potrafiące zorientować się w złożonych strukturach społecznych – idea zwana hipotezą mózgu społecznego. Teraz nowe badania prowadzone przez brytyjskich i amerykańskich naukowców sugerują, że mózgi wielorybów i delfinów ewoluowały w bardzo podobny sposób.

© Seb c'est bien, Shutterstock

W artykule opublikowanym w czasopiśmie »Nature Ecology and Evolution« zamieszczono listę złożonych zachowań zaobserwowanych u 90 różnych gatunków z rzędu waleni, takich jak delfiny, wieloryby czy morświny, oraz wniosek, że im większy mózg dany gatunek posiada, tym bardziej złożone – wręcz niemal ludzkie – może być jego życie.

Sugerowałoby to, że hipoteza o kulturowym mózgu może też dotyczyć wielorybów i delfinów, wśród których prym wiodą orki i kaszaloty, tak jak ludzi. „Społeczności delfinów i wielorybów są co najmniej tak samo złożone jak te zaobserwowane u naczelnych” – twierdzi biolog ewolucyjna, Susanne Shultz, z Uniwersytetu w Manchesterze. „Są bardzo figlarne; uczą się od siebie, ich komunikacja jest złożona. Problem ze zrozumieniem, jak dalece są inteligentne polega na tym, że obserwowanie i poznawanie ich morskiego świata nastręcza nam ogromne trudności. Dlatego jesteśmy w stanie dojrzeć jedynie ułamek tego, co potrafią”.

Naukowcy zebrali nagrania delfinów bawiących się z humbakami, pomagających rybakom w połowach, a nawet wygwizdujących imiona osobników nieobecnych, co może wskazywać, że zwierzęta te nawet plotkują. „Orki mają kulturowe preferencje żywieniowe, matriarchaty, w których przewodniczki prowadzą i uczą innych członków grupy, a także współpracują podczas polowań” – wyjaśnia Shultz.

Jeśli chodzi o wewnątrzgatunkowe preferencje żywieniowe, niektóre populacje orek wolą łososie a inne foki albo inne gatunki waleni lub też rekiny, w zależności od kultury swojej zbiorowości. Inne walenie z dużym mózgiem także przejawiają zaawansowane zachowania. Matki kaszalotów organizują dyżury opieki nad dziećmi ze swojego stada, aby młode były pod ochroną, podczas gdy inne matki polują.

Charakterystyczne wokalizacje wykorzystywane przez kaszaloty różnią się czasami w zależności od miejsca zamieszkania, niczym regionalne dialekty w językach człowieka. Butlonosy wykorzystują gąbkę morską jako akcesorium do ochrony swojego dzioba w czasie poszukiwania pożywienia oraz tworzą zhierarchizowane społeczności.

Luke Rendell, biolog z Uniwersytetu St Andrews, który nie uczestniczył w opisywanych badaniach, ale zajmował się kaszalotami i ich specyficznymi dialektami, przestrzega w gazecie »The Guardian« przed antropomorfizacją i pokazywaniem zwierząt jakby były ludźmi. „Istnieje ryzyko pojawienia się wyobrażenia jednej linii kolejowej, z ludźmi na ostatniej stacji oraz zwierzętami po drodze do tej stacji. Prawda jest taka, że każdy gatunek odpowiada na swoje własne presje ewolucyjne” – twierdzi.

Człowiek zdołał rozprzestrzenić się po całej kuli ziemskiej dzięki swojemu mózgowi, ale nie należy się spodziewać, że wkrótce pałeczkę przejmą wieloryby czy delfiny. „Zauważalna koewolucja mózgu, struktury społecznej i zróżnicowania behawioralnego morskich ssaków wskazuje na wyjątkową i uderzającą paralelę z dużymi mózgami i hipersocjalnością ludzi oraz naczelnych na lądzie” – komentuje Shultz. „Niestety nie zdołają one odtworzyć naszych wielkich metropolii i technologii, ponieważ nie wyewoluowały u nich przeciwstawne kciuki”.

Kraje

Zjednoczone Królestwo, Stany Zjednoczone