Πολλά αγροοικολογικά μέλλοντα είναι πιθανά στην Ευρώπη
Για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας, η γεωργία ήταν μια τοπική υπόθεση, με τους γεωργούς να παράγουν αρκετά τρόφιμα ίσα ίσα για να θρέψουν την οικογένειά τους ή να στηρίξουν την τοπική κοινότητα. Όμως με την εκβιομηχάνιση, την αστικοποίηση και με τον πληθυσμό να αυξάνεται, η γεωργία έγινε όλο και πιο εντατική. Μολονότι με αυτό επιτεύχθηκαν χαμηλότερα κόστη και αυξήθηκε η παραγωγή, τα εν λόγω επιτεύγματα συντελέστηκαν πολλές φορές εις βάρος του περιβάλλοντος. Στις μέρες μας, ενόσω ο κόσμος πασχίζει να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, υπάρχει η επείγουσα ανάγκη αναζήτησης μιας νέας ισορροπίας στο γεωργικό σύστημά μας με το σωστό μείγμα βιωσιμότητας και παραγωγικότητας. «Υπό αυτή την έννοια, είναι πολύ σημαντικό να αυξήσουμε την εφαρμογή αγροοικολογικών προσεγγίσεων, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιώσιμη παραγωγή τροφίμων στο μέλλον», ισχυρίζεται ο Gerald Schwarz ερευνητής στο Ινστιτούτο Αγροτικής Οικονομίας Thünen. Το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο UNISECO (Understanding and improving the sustainability of agro-ecological farming systems in the EU) είναι ένα έργο που επιδιώκει να επιτύχει αυτήν την εξισορρόπηση. «Στόχος μας είναι να ενισχύσουμε τη βιωσιμότητα των ευρωπαϊκών συστημάτων γεωργίας μέσω της συνδημιουργίας βελτιωμένων στρατηγικών και κινήτρων υπέρ της μετάβασης προς την αγροοικολογική γεωργία», εξηγεί ο κ. Schwarz, ο οποίος συντόνισε το έργο. Η αγροοικολογία εφαρμόζει οικολογικές ιδέες στη γεωργία. Πιο συγκεκριμένα, προάγεται ένα είδος γεωργίας που αποσκοπεί να μετριάσει την κλιματική αλλαγή, να ελαχιστοποιήσει τον αντίκτυπο της γεωργίας στην άγρια χλωροπανίδα και τη φύση, και να ενδυναμώσει τους γεωργούς και τις κοινότητες ώστε να επωφελούνται από τη βιωσιμότητα.
Προσαρμογή των λύσεων στις τοπικές ανάγκες
Σύμφωνα με τον κ. Schwarz, ο κυριότερος στόχος του έργου ήταν να καταρτίσει ένα χαρτοφυλάκιο δράσεων και πολιτικών για τη μετάβαση προς την αγροοικολογία. «Θέλαμε να παρουσιάσουμε συγκεκριμένα τεκμήρια για τον τρόπο με τον οποίον η γεωργία μπορεί να βοηθήσει την Ευρώπη να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας της βιοποικιλότητας, ενώ παράλληλα παρέχει τη δυνατότητα για βιώσιμη παραγωγή τροφίμων και προάγει ακμάζουσες αγροτικές οικονομίες», δηλώνει. Για να το πράξουν αυτό, οι ερευνητές διεξήγαγαν περιπτωσιολογικές μελέτες σε 15 διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες, κάθε μία εκ των οποίων αφορούσε διαφορετικό κοινωνικοοικονομικό, περιβαλλοντικό και πολιτισμικό υπόβαθρο. Επίσης, οι ερευνητές μελέτησαν πώς η εφαρμογή μεγάλης κλίμακας αγροοικολογικών πρακτικών θα έχει αντίκτυπο τόσο στις τοπικές γεωργικές οικονομίες όσο και στο ευρωπαϊκό σύστημα τροφίμων. Το έργο UNISECO κατέληξε ότι δεν υπάρχει μία ενιαία λύση για τη μετάβαση προς τη βιώσιμη γεωργία. Αντίθετα, η αγροοικολογία λειτουργεί καλύτερα όταν προσαρμόζεται στις τοπικές ανάγκες. «Η έρευνά μας έδειξε ότι πολλά αγροοικολογικά μέλλοντα είναι πιθανά στην Ευρώπη, και, όταν έχουν ενσωματωθεί ευρύτερες αλλαγές στο σύστημα τροφίμων, δεν θέτουν σε κίνδυνο τη επισιτιστική ασφάλειά μας», προσθέτει ο κ. Schwarz. Το έργο κατέδειξε, επίσης, πώς η αγροοικολογία μπορεί να ωφελήσει το περιβάλλον, μέσω της αύξησης, για παράδειγμα, της ποικιλομορφίας ειδών και οικοτόπων. «Η αγροοικολογία μπορεί, επίσης, να συμβάλλει στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και να βελτιώσει την ικανότητά μας να προσαρμοζόμαστε στις επιπτώσεις της, προωθώντας, για παράδειγμα, τον σχηματισμό χούμου και την παγίδευση του άνθρακα σε ξυλώδη βιομάζα», τονίζει ο κ. Schwarz.
Ενδυνάμωση αγροτικών κοινοτήτων
Πέρα από την κατάδειξη των περιβαλλοντικών οφελών της αγροοικολογίας, το έργο ασχολήθηκε επίσης με την ανταλλαγή γνώσεων σε σχέση με τις οικονομικές ευκαιρίες της βιώσιμης γεωργίας, μέσω του διαλόγου επιστήμης–κοινωνίας–πολιτικής. «Για να επιτύχει η αγροοικολογία, πρέπει να αυξήσουμε τις δυνατότητες των τοπικών παραγόντων, ισχυρίζεται ο κ. Schwarz. «Μολονότι το όλο εγχείρημα ξεκινά από τον γεωργό, θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει τους γαιοκτήμονες και άλλους παράγοντες των αγροτικών κοινοτήτων και των αλυσίδων αξίας.» Σε αυτό το σημείο, το έργο ανέδειξε τη σημασία συνεργασίας μεταξύ των γεωργών, σε τομείς όπως τους κοινούς χώρους αποθήκευσης, τη μεταποίηση και την εμπορία, και κατέδειξε τις αλυσίδες αξίας σε επίπεδο κοινότητας, οι οποίες συνέδεαν τους γεωργούς με τα τοπικά εστιατόρια, τα σχολεία και τα καταστήματα λιανικής. «Οι γεωργοί, επειδή επηρεάζονται περισσότερο , συνδέονται άρρηκτα με την επιτυχία των γεωργικών συστημάτων», προσθέτει ο κ. Schwarz. «Επίσης, είναι αυτοί που θα επωφεληθούν περισσότερο, επομένως θα διασφαλίσουν ότι τα αγροοικολογικά συστήματα μπορούν να αναπτυχθούν με περιορισμένη κρατική στήριξη.» Μολονότι το ίδιο το έργο έχει πια ολοκληρωθεί, οι γεωργοί και άλλοι παράγοντες μπορούν να εξακολουθήσουν να αξιοποιούν τον πλούτο των γνώσεων που αποκομίστηκαν από το UNISECO μέσω του Κόμβου Αγροοικολογικών Γνώσεων.
Keywords
UNISECO, αγροοικολογία, βιωσιμότητα, αειφόρος γεωργία, γεωργοί, αγροτικές κοινότητες, γεωργία, κλιματική αλλαγή, παραγωγή τροφίμων, βιοποικιλότητα
