Wyznaczanie trendów w nauce: W przeciwieństwie do bajek Ezopa ludzie są większymi bohaterami przypowieści dla dzieci niż zwierzęta
W ramach badań, przeprowadzonych przez OISE (Ontario Institute for Studies in Education) Uniwersytetu w Toronto, naukowcy przeczytali jedną z trzech opowieści niemal 100 dzieci w wieku od czterech do sześciu lat. Bohaterami pierwszej z nich były antropomorficzne zwierzęta, które nauczyły się, że dzielenie się poprawia samopoczucie. W drugiej opowieści o tej samej fabule zwierzęta zostały zastąpione postaciami ludzkimi i wreszcie trzecia była opowieścią kontrolną o ziarnie. Przed wysłuchaniem opowieści dzieci wybrały 10 nalepek, które mogły zabrać do domu i powiedziano im, że pewne dziecko nie dostanie żadnej nalepki do domu. Dzieci poinformowano, że mogą przekazać swoje nalepki temu dziecku, umieszczając je w kopercie, kiedy naukowiec nie będzie patrzeć. Stworzono im ku temu dwie okazje – jedną przed odczytaniem opowieści i drugą po. Ku swojemu zaskoczeniu zespół badawczy odkrył, że dzieci, które wysłuchały opowieści z bohaterami ludzkimi były bardziej szczodre i chętniej oddawały swoje nalepki niż dzieci przysłuchujące się opowieści o zwierzętach przekazujących przesłanie moralne albo opowieści kontrolnej. Nie było różnicy pod względem szczodrości między dziećmi, które poznały opowieść o zwierzętach a tymi, którym przeczytano książeczkę o ziarnie. Profesor Patricia Ganea z OISE, specjalizująca się we wczesnym rozwoju poznawczym, zauważyła: „Coraz większy korpus danych badawczych pokazuje, że małym dzieciom łatwiej przychodzi stosowanie tego, czego nauczyły się z realistycznych opowieści. (…) Po raz pierwszy odkryliśmy coś podobnego w odniesieniu do zachowań społecznych. (…) Ustalenia są zaskakujące zważywszy na fakt, że bohaterami wielu opowieści dla małych dzieci są zwierzęta przypominające ludzi”. Nadal pozostaje jednak pytanie o to, na ile może zmieniać się oddziaływanie postaci zwierzęcych stawiających czoło codziennym trudnościom na proces uczenia się w zależności od jakości tekstu, kontekstu kulturowego i wieku dziecka. Niemniej te nowe dowody są warte uwzględnienia w kontekście literatury dziecięcej, której celem jest zaznajamianie z etyką. „Snujemy opowieści z wielu powodów, ale jeżeli jednym z nich jest udzielenie lekcji moralnej, wówczas jednym ze sposobów zwiększenia jej dostępności dla dzieci jest obsadzenie ludzi w roli bohaterów” – stwierdziła prof. Ganea. „I nie chodzi o to, że nie powinniśmy czytać dzieciom fantastyki – to wspaniałe książki i doskonała literatura, z którą dzieci powinny mieć z pewnością kontakt”. Książki dla dzieci są zdominowane przez antropomorficznych bohaterów zwierzęcych (ulubioną książką z dzieciństwa piszącego te słowa był „Miś Paddington”, który pochodził z głębokiego i mrocznego Peru). Przeprowadzony w 2002 r. przegląd 1000 książek dla dzieci wykazał, że w ponad połowie bohaterami są zwierzęta, a większość z nich nie przedstawia ich w sposób realistyczny. Tego typu książki, uwielbiane zarówno przez dzieci, jak i rodziców, pełnią wartościową rolę w eksplorowaniu literatury, jednak jeżeli głównym celem opowieści ma być przekazanie lekcji życiowej bądź innej, może się okazać, że niektóre dzieci lepiej rozpoznają postać człowieka niż tę zobrazowaną przez borsuka. To czy postaci, które nie są ani ludzkie, ani zwierzęce, takie jak Muminki, mieszczą się w tych ramach, wymaga jeszcze odkrycia. Ganea jest przekonana, że poszerzenie gamy ludzkich postaci w książkach dla dzieci z myślą o odzwierciedleniu płci i przynależności etnicznych, umożliwiając w ten sposób dzieciom odnajdywanie się w opowieści, ma zasadnicze znaczenie dla zaangażowania. Każdy kto czyta i wraca do ulubionej książki z lat dziecinnych wie, że dziecięca wyobraźnia wraz z doskonałym pisarstwem i ilustracjami tworzy potężną fuzję, niezależnie od komunikatu.
Kraje
Kanada