Ewolucja ryb z rodzaju pielęgnicowatych
Pomimo dziesiątek lat poświęconych badaniu związku między różnicami sekwencji DNA a różnorodnością gatunków, naukowcy wciąż nie potrafią go jednoznacznie wytłumaczyć. Z uwagi na duże zróżnicowanie gatunku, pielęgnicowate żyjące we Wschodnioafrykańskich Jeziorach Wielkich są niezwykle użytecznymi organizmami do studiowania tego zagadnienia. W ramach unijnej inicjatywy INTERGENADAPT (The interaction and the genetic basis of naturally versus sexually selected traits in the adaptive radiations of cichlid fishes) badano związek między genami pielęgnicowatych a pojawieniem się u niektórych przedstawicieli tego gatunku kilku cech fizycznych w drodze ewolucji. Naukowcy przyglądali się różnicom genetycznym odpowiedzialnym za grubość warg, charakterystyczne kształty szczęk i obecność pseudo-jajeczek ("egg-dummies"), tj. plamek widocznych na płetwie u samców niektórych gatunków. Celem projektu było zidentyfikowanie czynników presji ewolucyjnej (np. dobór naturalny lub płciowy), które zdecydowały o pojawieniu się tych cech u niektórych przedstawicieli gatunku. Badacze ustalili, że za kształt ciała i szczęki odpowiadał proces konwergencji, który wystąpił wielokrotnie w tej samej niszy ekologicznej (tj. w Jeziorze Tanganika). Ten wniosek przeczy ogólnie przyjętemu założeniu, że w warunkach naturalnych podobne gatunki zwykle nie współistnieją. W toku badań ustalono również, że pojawienie się powyższych cech było skutkiem ewolucji podobnych zestawów genów, a proces ten przebiegał niezależnie. Projekt INTERGENADAPT pomógł naukowcom w lepszym poznaniu mechanizmów ewolucji i dowiódł dużej użyteczności ryb z rodziny pielęgnicowatych jako gatunku modelowego.
Słowa kluczowe
Ewolucja, pielęgnicowate, różnice sekwencji DNA, Wielkie Jeziora Wschodnioafrykańskie, INTERGENADAPT
