Mityczne rajskie wyspy wspólnym wierzeniem Europejczyków
W mitologiach wielu średniowiecznych i starożytnych kultur Europy pojawiają się tajemnicze wyspy rządzone przez nieśmiertelne istoty i często zamieszkane przez piękne kobiety. Najbardziej znanymi przykładami są wyspa Avalon z legendy o królu Arturze, skandynawska kraina Glæsisvellir czy „Wyspy Szczęśliwe” obecne w literaturze grecko-rzymskiej; nie należy też zapomnieć o wyspach z podań celtyckich. W tym kontekście w ramach finansowanego ze środków UE projektu IITW (Islands in the west) przeanalizowano podobieństwa między tymi mitami w celu zidentyfikowania możliwego religijnego powiązania wpływającego na wszystkie te mity. Uczestnicy projektu dążyli do potwierdzenia lub obalenia hipotezy o związku religijnym oraz lepszego poznania mechanizmów przenikania się różnych religii i wierzeń w Europie w okresie starożytności i średniowiecza. Aby osiągnąć założony cel, zespół skrupulatnie przeanalizował koncepcje wysp niebiańskich w podaniach i literaturze nordyckiej, irlandzkiej, arturiańskiej, celtyckiej, etruskiej, rzymskiej i greckiej. Przyjrzano się również zamorskim „zaświatom” obecnym w różnych innych źródłach, takich jak opisy zwyczajów pogrzebowych Wikingów, poezja starofrancuska czy klasyczne opracowania etnograficzne. Wyniki szczegółowego badania wyraźnie dowodzą wielowiekowego istnienia w europejskich religiach zaświatów w postaci rajskich wysp. Pokazują one także jak klasyczne grecko-rzymskie mityczne wyspy nieśmiertelnych dotarły do średniowiecznej literatury irlandzkiej i nordycko-islandzkiej kosmologii. Uczestnicy projektu IITW zidentyfikowali cztery różne rodzaje powiązań międzykulturowych w zakresie zachodnich wierzeń dotyczących wysp: wpływ, zapożyczenie, adaptacja i przytoczenie. Dokonane odkrycia zostały opublikowane w postaci dwóch monografii – jednej w języku niemieckim i jednej w języku angielskim. Rezultaty projektu podkreślają otwartość kultur germańskich/nordyckich, pomagając rozwiać niesprawiedliwie stygmatyzujące te kultury skojarzenia z rasizmem i ksenofobią. To po prostu kolejny doskonały przykład naszego wspólnego dziedzictwa kulturowego.
Słowa kluczowe
Mity, rajskie wyspy, średniowieczny, IITW, zaświaty, nieśmiertelność
