Opracowanie szczepionek i przeciwciał dla zwierząt ochroni ludzi przed chorobami takimi jak COVID-19
Choroby odzwierzęce, czyli takie, które mogą przenosić się ze zwierząt na ludzi i do których zaliczamy między innymi ptasią grypę, wściekliznę i zespół ostrej niewydolności oddechowej, stanowią duży odsetek wszystkich niedawno rozpoznanych chorób zakaźnych. Z racji tego, że są one tak poważnym zagrożeniem zdrowia publicznego, naukowcy usiłują stworzyć strategie, które skutecznie powstrzymają epidemie o szerokim zasięgu takie jak nowa choroba koronawirusowa (COVID-19). Finansowany ze środków UE projekt ZAPI stanął na czele tych działań. Rozpoczęta w marcu 2015 roku inicjatywa skupia się na opracowywaniu metod szybkiej reakcji na nowe poważne zagrożenia związane z chorobami zakaźnymi w Europie i na całym świecie. W ramach projektu opracowano nowe procesy w zakresie tworzenia skutecznych narzędzi kontroli, które umożliwią szybką reakcję na (ponownie) pojawiające choroby odzwierzęce, które mogą nabrać rozmiaru pandemii. Łącząc instytucje badawcze w dziedzinie medycyny i weterynarii, organizacje pozarządowe, agencje regulacyjne, producentów szczepionek i rozwiązań biotechnologicznych oraz akademickie grupy specjalistów, projekt ZAPI obrał podejście „Jedno zdrowie”. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) podejście „Jedno zdrowie” obejmuje opracowywanie i wdrażanie programów, polityk i przepisów oraz przeprowadzanie badań, w ramach których kilka sektorów jednoczy siły w celu osiągnięcia większej skuteczności w walce z danym zagrożeniem zdrowia publicznego. W dokumencie opublikowanym przez WHO czytamy: „Wiele mikroorganizmów atakuje zarówno zwierzęta, jak i ludzi, ponieważ żyją oni w tym samym ekosystemie, dlatego tylko wspólny wysiłek kilku sektorów jest w stanie zapobiec temu problemowi lub całkowicie go wyeliminować. Na przykład jedyną skuteczną metodą ochrony ludzi przed zakażeniem wścieklizną są działania ukierunkowane na źródło wirusa, takie jak szczepienie psów”.
Wykorzystanie najnowszych modeli chorób odzwierzęcych
Zespół projektu ZAPI, który skupia się na epidemiach takich chorób jak choroba koronawirusowa, wykorzystał trzy różne prototypy modeli chorób odzwierzęcych, które pojawiły się w ciągu kilku ostatnich lat. Były to choroby wywołane koronawirusem MERS-CoV, wirusem Schmallenberg (SBV) i wirusem gorączki doliny Rift (RVFV). MERS-CoV, będący przyczyną poważnej choroby dolnych dróg oddechowych u ludzi, został po raz pierwszy rozpoznany w Arabii Saudyjskiej w 2012 roku. Ludzie najczęściej zarażają się nim w kontakcie z wielbłądami jednogarbnymi. Chociaż wirusem RVFV, który jest przenoszony przez komary, najczęściej zakażają się zwierzęta, możliwe jest także zarażenie człowieka. SBV to nowy wirus z rodzaju Orthobunyavirus wywołujący chorobę zwierzęcą u przeżuwaczy (bydła, owiec i kóz), którego po raz pierwszy odnotowano w Europie w 2011 roku. Według Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób wirus SBV nie jest groźny dla człowieka. Jak podano w komunikacie prasowym, MERS-CoV i SARS-CoV-2, wirus odpowiedzialny za pandemię COVID-19, są ze sobą genetycznie spokrewnione. W tym samym komunikacie prasowym, Jean-Christophe Audonnet z firmy Merial Animal Health Ltd koordynującej projekt ZAPI i od 2017 roku należącej do grupy Boehringer, mówi: „Nasza platforma to metodologia lub technologia genetyczna, która może być wykorzystywana do badań wielu celów. W przypadku szczepionek za każdym razem stosowany jest inny immunogen. Tworzenie szczepionki polega na połączeniu różnych składników, ale sama metoda produkcji zawsze jest taka sama”. Chociaż jest mało prawdopodobne, że powstanie technologia, która będzie skuteczna w stosunku do każdego nowego wirusa, to, jak twierdzi Audonnet, „system ZAPI jest na tyle elastyczny, że sprawdzi się w 90 % przypadków, z którymi możemy mieć do czynienia”. Dr. Audonnet uważa, że rezultaty projektu ZAPI (Zoonotic Anticipation and Preparedness Initiative) mogą być bezpośrednio przeniesione na przypadek SARS-CoV-2. „Dla nas jest to teraz eksperyment w prawdziwym życiu. Musimy przeprowadzić konsultacje, które pomogą nam ustalić, jak możemy ograniczyć czas podejmowania najważniejszych decyzji – zarówno politycznych, jak i regulacyjnych”, dodaje. Więcej informacji: strona projektu ZAPI
Słowa kluczowe
ZAPI, COVID-19, koronawirus, MERS-2, SARS-CoV-2, zdrowie